بزرگنمايي:

پیام خوزستان -

روزمره اقتصادی کشور سخت می‌گذرد؛ چنان‌که می‌بینید و می‌دانیم. در این شرایط آیا گوش شنوایی هست تا از «ثروت پنهان» کشور که به حال خود رها شده است برایتان بنویسم؟ ثروتی که حواس‌مان نباشد همسایه‌مان به مرور آن را برداشت می‌کند. من رئیس‌جمهور را خطاب قرار می‌دهم. وزیر نفت، معاون علمی، فناوری ریاست‌جمهوری و سازمان برنامه و بودجه را خطاب قرار می‌دهم. از نمایندگان محترم مردم هم درخواست می‌کنم موضوع را جدی تلقی کنند. مطلبی که اتفاقا آمار و روایتش از سخنان مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت*، برداشت شده است. یعنی نهاد مسئول رسمی. در همین شرایط شاید بتوان تمهیداتی در نظر گرفت که تا جایی که می‌شود از ثروت ملی محافظت شود.
١- میدان نفتی آزادگان (متشکل از دو بخش شمالی و جنوبی) با بیش از 45 میلیارد بشکه ذخیره نفت درجا، یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های نفتی ایران و حتی جهان است که با کشور عراق مشترک است.
٢- ٩٠ درصد نفت خام میدان آزادگان از لایه سروک تولید می‌شود. ضریب بازیافت اولیه در میدان آزادگان جنوبی در لایه سروک 5.1 (پنج‌ویک‌دهم) درصد و ضریب بازیافت اولیه آزادگان شمالی در این لایه 4.5 (چهارونیم) درصد است. این، یعنی ما با تکنولوژی فعلی در اختیارمان و شرایط موجود تنها می‌توانیم 4.5 و 5.1 درصد از نفت دو بخش میدان نفتی آزادگان را استخراج کنیم.
٣- مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت می‌گوید: «ضریب بازیافت اولیه اندک در میدان آزادگان کمتر از نصف ضرایب بازیافت اولیه رایج در سایر میدان‌های مشابه شرکت ملی نفت ایران است». ضریب بازیافت لایه سروک در محدوده اهواز، 10 درصد است که این رقم برای میدان‌های بنگستانی حوزه آغاجاری و گچساران به حدود 2 برابر (حدود ٢٠ درصد) می‌رسد. دقت کنید که داریم درباره یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی ایران سخن می‌گوییم. مقایسه با جهان و منطقه به کنار، ضریب بازیافت در میدان آزادگان، نصف سایر میدان‌های ایران است! چرا!؟
٤- نسبت نفت خامی که از یک میدان نفتی برداشت می‌شود به کل ذخیره میدان را «ضریب بازیافت مخازن نفتی» می‌نامند. عموما نمی‌توان کل دخیره نفت درجای میدان‌های نفتی را استخراج کرد. بنابراین آمار میدان‌های نفتی را با دو واژه مطرح می‌کنند. «مقدار نفت درجا» که بیانگر نفت موجود در میدان است و «مقدار نفت قابل استحصال» که بیانگر میزان نفتی است که با استفاده از تکنولوژی‌های در اختیار می‌توان برداشت کرد.
٥- اگر ضریب بازیافت از میدان‌های نفتی ایران تنها یک درصد افزایش یابد، 7 میلیارد بشکه به نفت خام قابل استحصال کشور افزوده می‌شود. یعنی معادل تولید پنج سال نفت خام به میزان روزانه 4 میلیون بشکه و حدود 350 میلیارد دلار درآمدزایی.
٦- متوسط ضریب بازیافت جهانی نفت حدود 35 درصد است. برای آزادگان چقدر بود؟ 4.5 و 5.1 درصد. حالا خودتان مقایسه کنید که با ثروت ملی چه می‌کنیم! اینها ممکن است به چشم امروزمان نیاید، اما در آینده بخشی از منابع ارزی کشور به استخراج این نفت وابسته است. باید به نسل‌های آینده هم پاسخگو باشیم.
٧- برای هر نوع راه‌حلی در خصوص حفاظت از منابع ملی نفت در میدان‌های مشترک، توافق‌های دولتی سطح بالا با همسایگان لازم است. به‌طور مثال در شرایط فعلی، برای میدان آزادگان می‌توان از عراقی‌ها خواست تا زمانی که ایران در تحریم سرمایه‌گذاری در صنعت نفت است طرفین به‌طور مشترک اما با امکانات ملی خودشان و براساس یک برنامه مشترک از میدان آزادگان بهره‌برداری کنند. هرچند به خاطر قراردادهای عراق با شرکت‌های بین‌المللی و تحریم نفتی ایران تحقق این مورد بسیار سخت است. شاید حتی بتوان از عراقی‌ها خواست میزان تقریبی ذخایر ایران در میدان آزادگان را برداشت‌های خود از این میدان در نظر بگیرند و به نوعی از ذخایر ایران برداشت نکنند. هر چند از امکان پذیرش چنین درخواستی اطمینان ندارم، اما به هر حال راه غیرقابل بررسی نیست. باید اقدام کرد و با تاکید بر حسن همجواری مباحث را به دقت با عراقی‌ها پیش برد.
٨- برای افزایش ضریب بازیافت، تکنولوژی و فناوری روز، سرمایه مناسب و مدیریت صحیح می‌خواهیم. همه اینها هم بستر مناسب می‌خواهد. امروز تأمینش نکنیم فردا حسرتش را می‌خوریم. خاصه در میدان نفتی مشترک آزادگان معلوم نیست با توسعه برداشت نفت در طرف همسایه‌مان، فردا به میزان امروز، نفت آزادگان را در اختیار داشته باشیم. حواس‌مان هست!؟
٭سخنان کریم زبیدی، مدیر برنامه‌ریزی شرکت ملی نفت ایران را این هفته سایت وزارت نفت منتشر کرده است.
رضا زندی
روزنامه اعتماد