بزرگنمايي:

خوزستان آنلاین - اهواز ـ چهارشنبه‌سوری یک سنت دیرینه است که این سال‌ها نوجوانان برای رسیدن به هیجان مضاعف آن را به آتش‌بازی مدرن تبدیل کرده‌اند.

خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها؛ کوثر کریمی: چهارشنبه‌سوری یکی از آداب و سنن ایران باستان است که مردم شب آخرین چهارشنبه سال را با برگزاری یک دورهمی شاد جشن گرفته و با آرزوی سلامتی و دعا به استقبال سال جدید می‌روند.
برافروختن آتش با بوته، آتش‌بازی و پریدن از روی آتش، قاشق‌زنی، آجیل مشکل‌گشا، فال‌گوش و شکستن کوزه از جمله کارهای انجام شده در این جشن هستند. یک شادی سالم و برافروختن آتشی کوچک در کنار خانواده هدف اصلی مراسم چهارشنبه‌سوری در میان گذشتگان بود ولی این سال‌ها رسم دیرینه دورهمی شاد به فضایی برای ارعاب و هیجان بیش از حد تبدیل شده است.
عوامل این تغییر را می‌توان در رواج مواد محترقه چینی، آموزش ساخت این مواد در کشور، گسترش هیجان ناشی از بازی‌های رایانه‌ای و تغییر رفتارهای نوجوانان و جوانان جستجو کرد؛ هر چه هست این تغییرات به نفع انسان نبوده و هرساله جشن نوروز بسیاری از ایرانیان به عزا تبدیل شده و کودکان یا نوجوانان بسیاری باید بار غم معلولیت را تا پایان عمر یدک بکشند.
آمار مصدومان سال گذشته
مدیر فوریت‌های پزشکی خوزستان در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص آمار مصدومان چهارشنبه‌سوری سال گذشته می‌گوید: کل مصدومان در سال گذشته 59 نفر بودند که 11 نفر از آنها بستری شدند و 48 نفر هم به‌صورت سرپایی درمان شدند.

شهیار میرخشتی اضافه می‌کند: امسال پایگاه‌های شهری حالت آماده‌باش دارند و چهار آمبولانس پشتیبان نیز برای ایام چهارشنبه‌سوری اضافه شده است.
وی خبر می‌دهد: چهار کوله‌پشتی به همراه هشت کارشناس و امدادگر نیز در مناطق به‌صورت پیاده گشت زنی می‌کنند تا در صورت ترافیک احتمالی امکان خدمات‌رسانی به‌موقع را داشته باشند.
مدیر فوریت‌های پزشکی خوزستان در ارتباط با محل استقرار آمبولانس‌ها بیان می‌کند: آمبولانس‌ها در فلکه سوم کیانپارس، نمایشگاه بین‌المللی، فلکه چیتا و همچنین میدان فلسطین، ملی راه جنب کلانتری 26، شهید بندر جنب کانکس نیروی انتظامی و ناحیه مقاومت امام حسین (ع)، سپیدار، جمهوری، دانشگاه شهید چمران، 24 متری پردیس روبروی کلانتری مستقر می‌شوند.
میرخشتی ادامه می‌دهد: همچنین تعدادی از آمبولانس‌ها در بلوار پاسداران جنب حفاری، امیرکبیر، بلوار آیت‌الله بهبهانی جنب مصلا و آتش‌نشانی و خیابان 17 کیانپارس مستقر خواهند شد.
وی عنوان می‌کند: آمبولانس‌ها از ساعت 18 مستقر و تا زمان اعلام اتمام عملیات آماده‌باش در محل حضور خواهند داشت.
مدیر فوریت‌های پزشکی خوزستان می‌گوید: حدوداً 30 نفر در سایت اداری، هشت نفر با کوله‌پشتی‌ها و 28 نفر هم فقط در آمبولانس‌ها خدمات‌رسانی می‌کنند؛ البته تمامی این افراد فقط برای شهر اهواز و جدای از دیگر شهرستان‌های استان خوزستان هستند.
توصیه پلیس
معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی خوزستان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با ارائه چند توصیه خواستار توجه جدی خانواده‌ها و جوانان به این هشدارها شد تا با عمل به آنها از حوادث تلخ و ناگوار آخرین چهارشنبه سال پیشگیری کنند.
سرهنگ علی قاسم پور اظهار می‌کند: در آموزه‌های دینی مزاحمت برای مردم گناه و همه از آن نهی شده‌اند، پس باید مواظب رفتارمان باشیم و با استفاده از مواد منفجره و آتش‌زا به گناه و جرم آلوده نشویم و با حوادث ناگوار به استقبال نوروز نرویم.
وی ادامه می‌دهد: خسارت به اموال عمومی و خصوصی طبق قانون جرم بوده و به هیچ بهانه‌ای نمی‌توان آن را توجیه کرد؛ همچنین ترساندن مردم به هر وسیله و به هر عنوان عملی مجرمانه بوده و دستگاه انتظامی کشور موظف به جلوگیری از عوامل اولیه و ثانویه شکل‌گیری این جرم است.
معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی خوزستان تصریح می‌کند: احترام به حقوق دیگران ایجاب می‌کند تا از هر گونه رفتاری که تهدید جسمی و روحی برای سایرین به‌حساب می‌آید خودداری شود و این تهدیدها شامل تهدیدهای مالی و تحمیل خسارت به اموال مردم از جمله خودروها نیز می‌شود.

سرهنگ قاسم پور توصیه می‌کند: خانواده‌ها با پیش‌بینی‌های لازم و کافی رفتار نوجوانان خویش را مدیریت و با برنامه‌ریزی و کنترل هیجانات با فرزندان خویش همراه باشند؛ اقدامات جذاب جایگزین را با توجه به علایق فرزندان خود از قبل در دستور کار خویش قرار دهند تا فرصتی برای حضور در اجتماعات و جریانات نامطلوب پیش نیاید.
وی عنوان می‌کند: به‌صورت محسوس و نامحسوس از وجود یا عدم وجود مواد منفجره و آتش‌زا نزد فرزندان خویش مطلع شویم؛ از هر گونه اقدامی که به پنهان‌کاری نوجوانان و به تبع آن انباشت و نگهداری مواد خطرساز در خانه یا خودرو یا در لباس می‌شود، مطلع باشیم.
معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی خوزستان بیان می‌کند: موارد مشکوک به نگهداری و انباشت و فروش مواد محترقه و خطرناک را به پلیس اطلاع دهید تا برخورد مناسب و قانونی صورت گیرد.
سرهنگ قاسم پور یادآور می‌شود: می‌توان سنت‌های دیرین را با نگاه مثبت به جنبه‌های صحیح آنها به فرصت تبدیل و در آستانه عید سعید نوروز از ظرفیت فرهنگی ارزشی سنت‌های ایرانی نظیر صله‌رحم و بودن در کانون خانواده و یا در کنار دوستان صالح و اقوام بهره‌مند شد.
توصیه‌های پزشک
رئیس بیمارستان سوانح سوختگی طالقانی اهواز نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: بر اساس سنت ایرانیان و به رسم آیین قدیمی آخرین شب چهارشنبه سال را با نام چهارشنبه‌سوری مردم با برپایی یک جشن سنتی و آیین قدیمی به استقبال سال جدید می‌روند.

دکتر زهرا بزرگ‌زاده می‌افزاید: متأسفانه طی سالیان اخیر با تغییر رفتارها شاهد برگزاری این جشن و مراسم به شکل گرایش آن از سنتی به صنعتی هستیم.
وی تصریح می‌کند: این سال‌ها مردم با استفاده از مواد محترقه و آتش‌زای خطرناک حوادث تلخی رقم زده‌اند که عمده مخاطب آن نیز نوجوانان و جوانان هستند.
رئیس بیمارستان سوانح و سوختگی طالقانی اهواز بیان می‌کند: چنین تغییر رفتاری در برگزاری آیین چهارشنبه‌سوری مشکلات زیادی برای خانواده‌ها و نهادهای ذیربط ایجاد و هزینه‌های زیادی به آنها تحمیل می‌کند.
بزرگ‌زاده با اشاره اینکه بیشتر از هرکسی خود افراد استفاده کننده از این مواد محترقه درگیر می‌شوند، بیان می‌کند: یکی از عوارض ناخوشایند و غیرقابل برگشت چنین رفتارهایی برای آن افراد معلولیت و ناتوانی جسمی تا پایان عمر است و البته بعضاً هم مشاهده شده که حیات آنها به خطر افتاده و متأسفانه منجر به فوت می‌شود.
رئیس بیمارستان سوانح و سوختگی آیت‌الله طالقانی اهواز با اشاره ضرورت آموزش صحیح برای کاهش خطرات چهارشنبه‌سوری تصریح می‌کند: آموزش فرزندان وظیفه‌ای است که والدین بر عهده دارند و قطعاً با زور، ترس و اجبار نمی‌توان فرزندان را از کاری منع کرد.
بزرگ‌زاده با تأکید بر ضرورت آموزش به فرزندان، اضافه می‌کند: راه ایمنی از آموزش می‌گذرد و پیش‌شرط آن گاهی بخشی است؛ باید سطح آگاهی فرزندان را ارتقا داد تا یک ایمنی را در تمام زندگی و مراسمات این‌چنینی به آنها هدیه کنیم.
وی بیان می‌کند: از والدین تقاضا داریم که شب چهارشنبه‌سوری حتماً در کنار فرزندان خود حاضر و با مشارکت در این مراسم بر رفتار آنها نظارت کنند تا کمتر با خشونت و چالش مواجه شوند.
به گفته رئیس بیمارستان سوانح و سوختگی آیت‌الله طالقانی اهواز، استفاده و نگهداری مواد محترقه و آتش‌زا در خانه، محل کار، خودرو و یا حمل آن در جیب و دست افراد کاملاً ممنوع است و از والدین تقاضا داریم که با نظارت بسیار دقیق‌تر و کنجکاوانه‌تر این مسائل را پیگیری و در کنار فرزندان خود شرایط را با رفتارسازی مدیریت کنند.
بزرگ‌زاده ادامه می‌دهد: شهرداری با همکاری آتش‌نشانی در یک حرکت خوب فضاهایی مسطح، هموار و بتنی را برای برگزاری مراسم چهارشنبه‌سوری تعیین کرده که امکانات آتش‌نشانی و نیروهای این سازمان در آن محل حضور دارند؛ بنابراین مردم می‌توانند برای برگزاری مراسم خوب و بی‌خطر به این اماکن بروند.

دودهای سمی لاستیک‌ها
رئیس بیمارستان سوانح و سوختگی آیت‌الله طالقانی اهواز با هشدار نسبت به‌ضرورت اجتناب از روشن کردن لاستیک و کارتن‌های خالی در مجاورت اماکن مسکونی، می‌گوید: این کار دودهای خیلی سمی و خطرناکی ایجاد می‌کند که باعث آسیب‌های ریوی و تنفسی می‌شود.
بزرگ‌زاده تصریح می‌کند: جوانان از پرتاب کردن اشیای تحت‌فشار مثل شیشه‌های اودکلن یا اسپری‌ها در آتش یا جمع‌آوری مواد محترقه در ظروف شیشه‌ای و فلزی جدا خودداری کنند چون انفجار آنها باعث تولید ذرات پرنده و هدایت به سمت صورت و چشم‌ها و در نهایت باعث ایجاد آسیب‌های موضعی می‌شود.
وی با درخواست رعایت حقوق شهروندی و احترام به دیگران شهروندان در مراسم چهارشنبه‌سوری می‌گوید: بیشترین نگرانی ما برای خانواده‌هایی است که سالمند، اطفال، زنان باردار و یا بیماران قلبی، اعصاب و روان دارند چون این صداها، صحنه‌ها و اخبار اصلاً برای آنها مناسب نیست.
رئیس بیمارستان سوانح و سوختگی آیت‌الله طالقانی اهواز اضافه می‌کند: بوته‌هایی که در مراسم روشن می‌شود باید کوچک باشند تا برای مردم مشکل ایجاد نکند؛ به‌هرحال پریدن از آتش‌های با وسعت بالا سُرخوردگی و لیزخوردگی در کنار سقوط در آتش را به دنبال دارد که متأسفانه منجر به سوختگی عمیق‌ می‌شود.
بزرگ‌زاده با بیان اینکه خانواده‌ها از دسترس بودن کبریت و مواد آتش‌زا برای فرزندان خودداری کنند، ادامه می‌دهد: بعد از مراسم از خاموش بودن بوته‌های آتش اطمینان حاصل کرده و بعد محل را ترک کنند.
وی با اشاره به اینکه دانشگاه علوم پزشکی اهواز متولی درمان است، بیان می‌کند: طبق وظیفه ذاتی این دانشگاه آمادگی کامل شبانه‌روزی در بیمارستان‌ها، مراکز درمانی، اورژانس‌ها و مقرهای خدماتی و درمانی را داریم تا با خدمت‌رسانی به‌موقع و مؤثر خود از عوارض این آسیب‌ها جلوگیری کنیم.

به گفته رئیس بیمارستان سوانح و سوختگی آیت‌الله طالقانی اهواز، شایع‌ترین حادثه‌ای که در این شب ایجاد می‌شود، سوختگی، قطع اعضاء و آسیب به چشم است؛ سوختگی بیشتر در ناحیه دست‌ها حادث و بعدازآن نیز صورت را درگیر می‌کند.
بزرگ‌زاده با اشاره به اینکه میانگین سنی مراجعه‌کننده عمدتاً بین 20 تا 25 ساله است، می‌گوید: به همه شهروندان توصیه می‌کنیم که چنانچه به هر دلیل دچار مصدومیت یا آسیب سوختگی شدند ابتدا فرد را در پتو یا ملحفه خیس پیچانده و آتش را در موضع خاموش و بلافاصله وی را به اولین مرکز درمانی در دسترس برسانند.
وی با اشاره به اینکه بیمارستان سوانح سوختگی طالقانی اهواز تنها مرکز سوختگی خوزستان، قطب جنوب غرب ایران و کشور عراق است، ادامه می‌دهد: فرد آسیب‌دیده بعد از مراقبت‌های اولیه سوختگی به دلیل زمان طلایی درمان که برای حیات بیمار مهم است، به مرکز سوختگی منتقل می‌شود.
رئیس بیمارستان سوانح و سوختگی آیت‌الله طالقانی اهواز بیان می‌کند: طی پنج سال اخیر مرکزیت پیوند اعضای قطع‌شده را با حضور هفت جراح فوق تخصص پلاستیک و استفاده از تکنیک و فنّاوری های مدرن بر عهده گرفته تا بتوانیم نیاز خود را از نظر درمانی به مراکز خارج استانی به حداقل برسانیم.
بزرگ‌زاده با اشاره به وضعیت بهتر و جایگاه اهواز از نظر تعداد تلفات و مصدومان تأکید می‌کند: باید به تمام طیف تیم‌های درگیر با چهارشنبه‌سوری متولیان درمان، نیروی انتظامی، آتش‌نشانی و رسانه که همراه با یکدیگر این فرهنگ‌سازی را در اهواز ایجاد کردند، تقدیر و تشکر کرد.
وی در پایان می‌گوید: نسبت به آمار مقایسه‌ای که از کشور و درون استانی داریم تعداد مصدومان و مراجعه‌کنندگان کاهش پیدا کرده و امیدوارم با افزایش سطح آگاهی مردم به‌ویژه جوانان امسال شاهد کاهش بیشتر مراجعه کنندگان باشیم.
هیجان‌طلبی قشر جوان
عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در خصوص علل و ریشه‌های اجتماعی و فرهنگی سنت چهارشنبه‌سوری و تغییر آن اظهار می‌کند: خیلی چیزها تغییر کرده و به هر حال آن زمان این مراسم جایگاه اجتماعی داشت و رسوم هم برای پاسخ‌دهی به یک سری نیازها بود و نحوه پاسخ‌دهی به نیازهایی که موفق از آب درآمدند دیگران هم تبعیت می‌کنند و یک رسم می‌شوند.
دکتر سکینه شاهی می‌افزاید: این رسوم تا جایی می‌توانند کاربرد داشته باشند و مورداستفاده قرار بگیرند و جذابیت برای کاربران داشته باشند که نیازها را جواب بدهند، ولی وقتی آن زمینه‌های کاربردی و موضوعیت تغییر می‌کند، به‌طور طبیعی شکل و شیوه اجرا هم دچار تغییر می‌شود.
وی یادآور می‌شود: درگذشته آن را به فال نیک می‌گرفتند و جشن برپا می‌کردند و یک پیش درآمدی برای ورود به سال نیک بود ولی شیوه‌های فعلی آن‌قدر تنوع پیداکرده و وسایل و فنّاوری‌های جدید آمده که خیلی از خواسته‌ها را پوشش می‌دهد ولی بیشتر همان شکل سنتی به‌عنوان نگهداشت یک موروث قشنگ، جذاب و شاد مطرح است.
استاد علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز با طرح این پرسش که چرا شیوه و شکل و سیاق آن تغییر پیدا کرده، توضیح می‌دهد: یکی اینکه تنوع خواهی و هیجان‌طلبی قشر جوان و نوجوان است که دنبال یک کار خاص، عجیب و خارق‌العاده هستند و بخشی هم به رفتار بزرگ‌تران جامعه برمی‌گردد، چون وقتی اجازه این شادمانی‌های سالم به شکل سنتی را می‌گیرند باعث تغییر شیوه از سوی جوانان و نوجوانان می‌شود.
شاهی تصریح می‌کند: وقتی جلوی این جوانان گرفته شود سراغ یک مراسم کوتاه و پر سروصدا می‌روند و این مقداری به‌اشتباه ما برمی‌گردد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه می‌دهد: وقتی بخواهیم یک چیز را از کسی به‌خصوص جوانان بگیریم باید یک چیز خوب و جایگزین را به آنها معرفی کنیم؛ مثلاً سرای محله‌ها می‌توانند در این زمینه نقش خوبی بازی کنند و جوان را دورهم جمع کرده و برای آنها موسیقی پخش کرده و مسابقه بگذارند و در کنار آن‌هم یک آتشی روشن کنند و این هیجان را به آنها اهدا کنیم تا فرصتی برای تخلیه هیجان داشته باشند.
آثار روحی و روانی بر کودکان
پروین کاوه رئیس اداره مشاوره آموزش‌وپرورش خوزستان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: اگر کودکی در این زمینه آسیب ببیند با توجه به‌شدت حادثه پیش‌آمده آسیب و آثار روحی و روانی بسیاری خواهد دید؛ قطعاً این آثار منجر به افسردگی می‌شود.
وی می‌افزاید: شادی کودکان را باید به شکل دیگری هدایت کرد مثلاً به سبک قدیم آتش را با یک بوته کوچک کنار خانواده‌ها روشن و با پریدن فرزندان از روی آتش آرزوهای آخر سال خود را طلب می‌کردند.
رئیس اداره مشاوره آموزش‌وپرورش خوزستان یادآور می‌شود: خانواده‌ها خیلی نقش دارند و مهم‌ترین رکن اساسی و مهم در مسائل تربیتی و آداب و سنن همین خانواده‌ها هستند؛ اگر مثل گذشتگان آتش کوچکی در محله روشن و به همان سبک سنتی این مراسم برپا می‌شد خیلی بهتر بود.
وی عنوان می‌کند: چهارشنبه‌سوری شادی‌های سنتی فرهنگ ایرانیان است ولی متأسفانه آن را به شکل غیرمتعارف مثل بمب، ترقه و فشفشه برگزار می‌کنند و به‌جای اینکه منجر به شادی شود منجر به ناراحتی‌های روحی ـ روانی، قطع عضو و یا مرگ افراد می‌شود.
کاوه بیان می‌کند: متأسفانه اذیت‌ها و آزارهای روحی ـ روانی برای دیگران هم ایجاد می‌شود و افراد با شنیدن صداهای ناهنجار در این شب دچار حالت‌های عصبی و پرخاشگری می‌شوند و کنترل رفتاری خود را در برخورد با دیگران از دست می‌دهند چون فضای بیرون حالت آرامش روحی و روانی افراد را سلب می‌کند.
رئیس اداره مشاوره آموزش‌وپرورش خوزستان ادامه می‌دهد: خیلی از خانواده‌ها به خاطر ترس از این خطرات اصلاً به بیرون خانه نمی‌روند و چنین فضای ترس و حالت ناامنی نسبت به شرایط بیرون آسیب روحی و روانی بدی برای افراد به دنبال دارد.

وی تأکید می‌کند: باید مراسم چهارشنبه‌سوری را در فضایی سرباز و بانشاط به‌صورت گروهی از سوی شهرداری‌ها به سبک سنت‌های قدیمی برگزار کرد.
کاوه اظهار می‌کند: قطع عضو، انزواطلبی، دوری از اجتماع، تفکر خودکشی، افسردگی، گوشه‌گیری، ترس از اجتماع، کابوس‌های شبانه، روان‌پریشی و پرخاشگری از جمله عوارض بلندمدت روحی و روانی آسیب دیدن فرزندان در چهارشنبه‌سوری است.
وی اضافه می‌کند: با این عوارض افراد آسیب‌دیده همواره دیگران را مقصر تلقی می‌کنند و حتی گاهی به انتقام‌جویی ختم می‌شود. آنها اصلاً فکر نمی‌کنند چرا خودشان با بصیرت و فهم تصمیم‌گیری و اقدام نکرده‌اند.
رئیس اداره مشاوره آموزش‌وپرورش خوزستان با اشاره به تبعات بسیار سنگین آسیب دیدن در چهارشنبه‌سوری می‌گوید: اکثراً قشری که آسیب می‌بینند در سن دانش آموزان راهنمایی و دبیرستان هستند و باید عواقب برگزاری و اجرای غیرمتعارف چهارشنبه‌سوری را به آنها آموزش داد.