بزرگنمايي:
پیام خوزستان- سد مخزنی
گتوندعلیا با ارتفاع 182 متر از پی، بلندترین سد خاکی کشور و بزرگترین مخزن
احداث شده بر روی رودخانه بزرگ کارون است که عملیات اجرایی آن در سال 1376
آغاز و در سال 1392 رسما افتتاح شد. این سد در زمان افتتاح قرار بود تا
اهدافی از جمله تولید 4250 میلیون کیلووات ساعت انرژی برق‌آبی، تامین آب
شرب و کشاورزی مورد نیاز پایین دست، کنترل سیلاب‌های فصلی کارون به ویژه
سیلاب‌های حوزه میانی، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی در منطقه و ایجاد
جاذبه‌های گردشگری را به ثمر برساند اما قصه آنطور که باید نوشته نشده بود و
معمار این سد، خِشت اول را کج بر زمین گذاشته بود.
چالش‌های زیست محیطی سد گتوند برای خوزستان و مشکلاتی که احداث و
آبگیری این سد برای مردم استان به وجود آورده است، بر کسی پوشیده نیست و کم
و بیش همه مردم و مسولان از این مشکلات اطلاع دارند. مساله و دغدغه اصلی
در خصوص سد گتوند، ارائه راهکاری برای حل مشکل آن است تا شاید یکی از
دردهای خوزستان برای همیشه آرام بگیرد. راهکاری که به گفته مسولان در حال
اجرایی شدن است اما اینکه اقدامات انجام گرفته در بحث علاج بخشی سد گتوند
تا چه میزان برای خوزستان قابل لمس بوده مساله‌ای است که باید مورد بحث
قرار بگیرد.
هیچ اتفاقی برای سد گتوند نخواهد افتاد
عیسی کلانتری رییس سازمان حافظت محیط زیست در خصوص مساله علاج
بخشی سد گتوند گفت: هیچ اتفاقی برای سد گتوند در خوزستان نخواهد
افتاد و علت اینکه در خوزستان آب برخی از مناطق شور شده به دلیل کم شدن آب
است.
وی پیش از این نیز در نشستی با دانشجویان انجمن اسلامی دانشگاه
امیرکبیر با اشاره به مشکلات کم‌آبی در استان خوزستان اشتباهات مهندسی در
ساخت سد گتوند را عامل شوری آب خوزستان عنوان کرده بود.
اینکه مسوولان تا چه میزان به دنبال حل مشکل سد گتوند و ارائه
راهکاری برای علاج بخشی آن هستند، مساله‌ای است که برای یافتن پاسخ آن
می‌توان به مشکلات ایجاد شده در بحث شوری آب برخی از شهرستان‌های خوزستان و
هزاران مشکل دیگر در بحث آب، کشاورزی و ... رجوع کرد.
برای حل مشکلات این سد دانشگاه تهران با همکاری دانشگاه چمران
اهواز راهکارهایی را ارائه داده و در این زمینه به شکلی اقداماتی در حال
انجام است اما اینکه این راهکارهای ارائه شده تا چه میزان می‌توانند به حل
این معضل کمک کنند، شاید چیزی شبیه آزمون و خطا باشد و باید دید که این
بار قرار است چه بلایی بر سر خوزستان بیاید.
در حال کار بر روی مساله سد گتوند هستیم
در این زمینه ستار محمودی مشاور عالی وزیر نیرو در آخرین سفر خود
به خوزستان با اشاره به موضوع سد گتوند گفت: برای سد
گتوند مطالعاتی با دانشگاه تهران و به کمک اساتید دانشگاه‌های خوزستان
انجام گرفت و در این زمینه راهکارهای چند گزینه‌ای ارائه شد. این راهکارها
در جلسات مشترکی در دولت مورد بررسی قرار گرفت. در حال حاضر معاونت آب
وزارت نیرو با کمک سازمان محیط زیست در حال کار بر روی مساله سد گتوند
هستند اما از آخرین وضعیت و جزییات دقیق اقدامات انجام‌گرفته اطلاعات کافی
در اختیار ندارم.
مخزن سد گتوند به صورت مدیریتی در حال کنترل است
همچنین هوشنگ حسونی زاده معاون مطالعات پایه سازمان آب و برق
خوزستان با اشاره به آخرین وضعیت سد گتوند اظهار کرد: در حال حاضر مخزن سد
گتوند به صورت مدیریتی در حال کنترل است و قرار نیست کار سازه‌ای خاصی برای
حل مشکل سد گتوند انجام شود.
معاون مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان تصریح کرد: کار
مدیریتی در مخزن برای حل مشکل شوری آب سد گتوند به معنای آن است که با توجه
به عدد سطح آب در مخزن، میزان رهاسازی مشخص و آب مورد نظر از سد گتوند
رهاسازی می‌شود. معتقد هستیم راه حلی که از سوی دانشگاه تهران برای حل مشکل
سد گتوند ارائه شده است، به صورت کامل اجرایی شود تا شاهد حل مشکل سد
گتوند باشیم.
احداث سد گتوند به عنوان یک شاهکار مهندسی پر هزینه علاوه بر
اینکه باید زمینه را برای رشد و توسعه کشاورزی در مناطق پایین دست احداث
خود فراهم و بخش اعظمی از مشکلات آبی شهرستان‌های تحت پوشش را حل می‌کرد،
بلکه باید شرایط را برای ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی در منطقه و ایجاد
جاذبه‌های گردشگری نیز فراهم می کرد اما با گذشت زمان اندکی از آبگیری آن،
شرایط به شکل دیگری رقم خورد و سد گتوند به زنگ خطری برای نابودی خوزستان
تبدیل شد، زنگ خطری که هنوز هیچکس نتوانسته آن را خاموش کند.
سد گتوند، جلگه خوزستان را به شوره‌زار تبدیل می‌کند
در این زمینه مسعود اسدی رییس نظام صنفی کشاورزی خوزستان با اشاره
به بحث سد گتوند گفت: موضوع سد گتوند در خوزستان یک موضوع فراموش شده است و
دیگر کمتر به آن پرداخته می‌شود. در آن زمان بسیاری از نمایندگان با شعار
حل مساله سد گتوند به روی کار آمدند اما اکنون این موضوع را به باد فراموشی
سپرده‌اند.
وی عنوان کرد: نمک‌های خروجی از سد گتوند باعث می‌شود تا جلگه
خوزستان به شوره‌زار تبدیل شود اما متاسفانه هر موضوعی در استان زیاد عنوان
شود، دیگر خاصیت خود را از دست می‌دهد و به آن توجه خاصی نمی‌شود. در این
زمینه از نمایندگان استان و استاندار خوزستان درخواست دارم تا مساله سد
گتوند را پیگیری ویژه کنند.
عدم توجه به بحث زمین شناسی منطقه عامل مشکلات سد گتوند
همچنین راضیه لک معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس سازمان
زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، با اشاره به مشکلاتی که در بحث ساخت سد
گتوند در استان خوزستان به وجود آمده است، بیان کرد: زمانی که سد گتوند
ساخته شد اگر از سازمان زمین شناسی استعلامی گرفته می‌شد یا حداقل نقشه‌های
زمین شناسی منطقه مورد بررسی قرار می‌گرفت، قطعا متوجه می‌شدند که در محلی
که سد گتوند در حال ساخت است رسوبات تبخیری و نمک در آنجا فراوان است.
وی ادامه داد: متخصصی که مکان سد گتوند را انتخاب و در آنجا طراحی
خود را انجام داده، حتی ساده‌ترین کار که یک نقشه زمین شناسی بوده را نگاه
نکرده است و این عدم توجه به بحث زمین شناسی منطقه باعث شده تا احداث سد
گتوند با چنین مشکلاتی مواجه شود.
با توجه به راهکارهای ارائه شده در بحث علاج بخشی سد گتوند،
اقداماتی برای حل این معضلات در حال انجام است اما اینکه این اقدامات تا
چه حد موثر هستند و می‌توانند به حل مشکل سد گتوند کمک کنند، شاید اکنون
قابل قضاوت نباشند و آینده‌ای نه چندان دور پاسخ همه این سوالات را مشخص
خواهد کرد.
خشت ابتدایی سد گتوند از ابتدا کج بر زمین گذاشته شده است و اکنون
همه منتظر آن هستند راهکارهایی که برای حل مشکلات این طرح ارائه می‌شود،
صحیح و علمی باشد تا دیوار سد گتوند تا ثریا کج نرود و برای یک بار هم که
شده دردی از دردهای خوزستان کم شود.