بزرگنمايي:

پیام خوزستان - اهواز - 200 سال قبل یک دوستدار امام حسین (ع) بعد از دیدن تعزیه ای در شهر حله عراق آن را در شهر شوش پیاده سازی کرد و از آن سال این تعزیه هر سال هزاران نفر را به شوش می کشاند.

به گزارش خبرنگار مهر ، شبیه خوانی های حسینی به زبان عربی که در روز تاسوعا و عاشورا در بسیاری از شهرها و روستاهای استان خوزستان برپا می شود همگی میراث دارِ شخصی با نامِ «شیخ غافل» بنیانگذار مراسم شبیه خوانی حسینی است.
شاید برای بسیاری جای سئوال باشد که این مراسم شبیه خوانی های میدانی که به زبان عربی در نقاط مختلف استان برپا می شوند از کجا سرچشمه گرفتند. «شیخ غافل» از برجسته ترین شخصیت هایی بود که اقدام به معرفی و راه اندازی شبیه خوانی کرد. برخی به مراسم شبیه خوانی «دایره» نیز می گویند چون بازیگران در یک میدان وسیع ایفای نقش می کنند و مردم به صورت دایره گرد آنان حلقه می زنند.

شیخ غافل که تباری شوشی داشت به همراه یکی از روحانیون منطقه «بیت چریم» که اکنون شهر حر نام گرفته به عراق سفر کرد. در 1224 هجری قمری مصادف با 1181 هجری خورشیدی، آئین شبیه خوانی را در شهر «حله» از نزدیک دید. شیخ غافل مجذوب این مراسم شد و با دقت آن را از اول تا پایان نظاره گر شد. پس از اتمام شبیه خوانی تصمیم گرفت که همین مراسم را برای مردم دیار خودش اجرا کند.

شیخ پس از زیارت عتبات به دیارش بازمی گردد. اهالی محل و خانواده به استقبالش می آیند. اصولا رسم بود هر کسی به زیارت ائمه برود با خود سوغات و هدایایی برای بسیاری از نزدیکان بیاورد اما شیخ این‌بار به همه گفت که «امسال برایتان سوغاتی متفاوتی دارم». سپس دستور داد همه بزرگان «بیت چریم» شب هنگام در مضیف حاضر شوند.
خبری در راه است
صدای هاون و کوبیدن قهوه و عطرِ قهوه خبر از یک نشست جدی می داد. ریش سفیدان از عشایر مختلف در مضیف جمع شدند تا شاهد سوغاتِ جدیدِ شیخ باشند. شیخ شروع به سخن می کند، ماجرای دیدنِ شبیه خوانی حسینی در حله را برای همه مردم محل تعریف می کند و از همه می خواهد از سال آینده چنین برنامه ای را در این دیار برپا کنند.

مخالف و موافقان نظرات خود را اعلام می کنند تا اینکه محرم سال بعد از راه رسید و اولین شبیه خوانی حسینی به رهبری شیخ غافل آل کثیر در منطقه روستایی ِ بیت چریم برپا شد. سال به سال به شهرت این شبیه خوانی افزوده شد تا اینکه همه مردم خوزستان با شنیدن شبیه خوانی یاد این منطقه و شوش می افتند. همه میراث دارِ این شخصیت حسینی و ارزشی شدند. گفته می شود مردم دو روز قبل از نقاط مختلف استان خود را به این منطقه می رساندند تا اطراف میدان شبیه خوانی برای خود جایی دست و پا کنند.
سال‌ها گذشت، منطقه بیت چریم بزرگ تر، پرجمعیت‌تر و تبدیل به شهر شد. نام شهر را به علت داشتنِ قدیمی‌ترین مراسم شبیه خوانی«شهر حر» نامیدند.

این مراسم به صورت موروثی توسط فرزندان شیخ ادامه پیدا کرد تا اینکه به شخصی به نام «شیخ خلف» رسید. در دوره شیخ خلف ابزار و وسایل مدرن وارد شبیه خوانی شدند و مدیریت شیخ سنگین‌تر شد. میکروفون، بلندگو و مترجم شکل و شمایل جدیدی به شبیه خوانی دادند. شیخ سرانجام پس از چند سال مدیریتِ این مراسم، در میدان شبیه خوانی و در حین مدیریت، بر زمین افتاد و بعد از چند روز از دنیا رفت.

شبیه خوانی شهر حر در دهه 60 و بعد از مرگ شیخ خلف بن حیدر به شورای برگزاری شبیه خوانی منتقل و از حالت موروثی خارج شد. در سال های آخر حکومت شاهنشاهی، اجازه برگزاری به متولیان نداد تا جایی که این مراسم برای چند سالی تعطیل شد. پس از مدتی اولین تاثیر از شبیه خوانی شهر حر را روستای پائین دست یعنی روستای «سید محمد تفاخ الهدامه» گرفت.

روستاها و شهرهای بسیاری به مرور این مراسم را با افراد محلی برپا کردند به طوری که امسال شاهد اجرای صدها نمایش شبیه خوانی در شهر و روستاهای خوزستان هستیم. برای برپایی این مراسم در تاسوعا و عاشورا نزدیک به هزار نفر درگیر و مشارکت می کنند. طبق آمار بیش از 15 هزار بازدیدکننده از سراسر استان وارد این منطقه می شوند تا از نزدیک با مناسک شبیه خوانی حسینی که به صورت تئاتر خیابانی برگزار می شود دیدن کنند.
200 ساله ای که ثبت نیست
با اینکه قدمت شبیه خوانی در بیت چریم به بیش از 200 سال می رسد اما هنوز ثبت ملی نشده، که این اتفاق نبود شناخت کافی از منطقه را از سوی میراث فرهنگی این شهر نشان می دهد.

هم اکنون شبیه خوانی در میدان قدیمی شهر حر و در روستای سید محمد تفاخ در زمینی به مساحت دو هکتار برپا می شود. این مراسم به صورت شبیه خوانی حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) در ظهر تاسوعا از ساعت دو ظهر تا شش عصر و شبیه خوانی شهادت امام حسین (ع) و یارانش در صبح عاشورا از ساعت شش صبح شروع می شود و تا ساعت سه ظهر ادامه دارد. چند شب جلوتر از روز عاشورا مردم خود را به محل برگزاری مراسم می رساندند تا جایی برای خود در این مراسم پیدا کنند و تا صبح روز عاشورا منتظر می ماندند.

همه اهالی روستای سید محمد تفاخ و شهر حر خانه های خود را برای زوار حسینی آماده می کنند. حس مشارکت اجتماعی و تعاون برای باشکوه تر برگزار شدن این مراسم را در رفتار همه اهالی می توان دید. خانه ای وظیفه پخت نان را بر عهده می گیرد، دیگری میزبان بازیگران شبیه خوانی می شود و به همین منوال همه به نوعی سعی می کنند در این امر پسندیده سهیم باشند.