بزرگنمايي:

پیام خوزستان - عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: مبحث مترجمان خودساخته موضوعی است که تاکنون به طور مستقل به آن پرداخته نشده است اما واقعیت این است که مجموعه‌ای با عنوان مترجمان خودساخته وجود دارند که از جنبه‌های مختلفی در تاریخ‌نگاری ترجمه برای همه ما از جمله دانشجویان رشته مترجمی شایسته شناخت هستند.
به گزارش خبرنگار ایسنا ـ منطقه خوزستان، دکتر عباس امام در سمینار مترجمان خودساخته که در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد اظهار کرد: رشته ترجمه‌پژوهی یا مطالعات ترجمه در ایران رشته بسیار جوانی است. یعنی اگر بخواهیم سن این رشته را عنوان کنیم به اندکی بیش از نیم قرن می‌رسد.
امام خاطرنشان کرد: به طور کلی، رشته مطالعات ترجمه در سطح جهان به عنوان یک رشته دانشگاهی از جنگ جهانی دوم به بعد پیدایش یافته است که در ایران نیز از اواخر دهه 40 در مدرسه عالی ترجمه تهران به وجود آمده و سال‌ها در همان موسسه تدریس می‌شده است که با گذشت زمان گسترش بسیار خوبی در سطح ایران پیدا کرده به گونه‌ای که اکنون در بسیاری از دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی این رشته تدریس می‌‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: البته ترجمه چه به صورت کتبی و چه به صورت شفاهی از چند هزار سال پیش در ایران و جهان رواج داشته است. برای مثال در جنگ‌های دوران باستان و در لشکرکشی‌های بزرگ آن زمان بی‌شک کسانی به عنوان مترجمان شفاهی وجود داشته‌اند که وظیفه راه بلد را برای فرماندهان اجرا می‌کرده‌اند.
این مترجم ادامه داد: بخشی از کار از طریق ترجمه شفاهی صورت می‌گرفت. اما اگر بخواهیم در مورد ترجمه کتبی در ایران صحبت کنیم، اگر تاریخ را خوانده باشیم و یا اگر به همدان در منطقه گنج‌نامه سفر کرده باشیم، در آن جا کتیبه‌هایی وجود دارد مربوط به دوران هخامنشیان که یک متن واحد را به چند زبان رایج آن زمان از جمله اکدی و آرامی ترجمه کرده‌اند. این امر نشان دهنده آن است که ترجمه از هزاره‌های قبل در ایران وجود داشته است.
امام افزود: بعد از آن به دوره ساسانیان می‌رسیم که ترجمه‌های زیادی در این دوره صورت گرفته است و یکی از مراکز مهم ترجمه در آن زمان که از زبان‌های یونانی، سریانی، عربی و غیره ترجمه‌های زیادی در آن انجام شده، می‌توان به دانشگاه جندی شاپور دزفول اشاره کرد.
استاد زبان انگلیسی دانشگاه‌‌های اهواز توضیح داد: در اوایل دوره اسلام، مترجم بسیار توانمندی به نام طبری وجود داشت که همه ما او را با نام کتابش یعنی تاریخ طبری می‌شناسیم. او مترجم بسیار معتبری نیز بوده که قرآن را اولین بار به فارسی ترجمه کرده است و باز این امر نشان دهنده این است که ایرانیان عملا در دوره‌های مختلف به ترجمه ورود کرده‌اند. یک مقدار جلوتر به دوره صفویان می‌رسیم که در این دوره تاریخ عهد جدید و عهد قدیم (کتاب مقدس) توسط ایرانیان ترجمه می‌شود. سپس به دوره قاجاریه می‌رسیم؛ دوره‌ای که ارتباط ما با جهان اروپایی زیاد می‌شود و این جا است که تعداد مترجمان رفته‌رفته افزایش می‌یابد.
وی خاطرنشان کرد: از آن جا که در دوره قاجاریه هنوز دانشگاه وجود نداشت طبیعتا پیدا شدن افرادی به عنوان مترجم متون، تحول بسیار ارزشمندی بوده است و به علت وجود نداشتن دانشگاه و سیستم آموزشی معتبر نوابغ ترجمه‌ای پیدا می‌شود که از حددو 200 سال پیش تاکنون در مورد آن‌ها بحث می‌شود.
امام با اشاره به این که ترجمه ادبی یکی از دشوارترین انواع ترجمه است یادآوری کرد: وقتی کسی بدون تحصیل و درس آکادمیک به جایگاه یک مترجم برجسته برسد به گونه‌ای که تا 200 سال بعد صاحب نظران دانشگاهی راجع به کار او صحبت می‌کنند پدیده‌ای است که باید به آن توجه کرد و من نام این پدیده را "مترجمان خودساخته" می‌گذارم.
او توضیح داد: اگر بخواهیم به نام چند تن از این مترجمان برجسته اشاره کنیم بی‌شک به اسامی کسانی مانند میرزا حبیب اصفهانی، سلیمان حییم، میرزا محمد طاهر، محمدحسن خان اعتمادالسلطنه، میرزا یوسف اعتصام‌الملک، ذبیح‌الله منصوری، م. الف. به آذین (محمود اعتمادزاده)، محمد قاضی، ابراهیم یونسی، استاد نجف دریابندری، صفدر تقی‌زاده، بهاءالدین خرمشاهی، کامران فانی، عزت‌الله فولادوند، مصطفی مستور و جلیل جعفری (از آخرین مترجمان خودساخته‌ای که بنده می‌شناسم) برخورد می‌کنیم.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان این که باید دید که آیا ترجمه آموزش پذیر هست یا خیر یادآور شد: وجود و تداوم حضور مترجمان ایرانی خود ساخته در حدود 200 سال گذشته نشان می‌دهد که به صورت خودآموز (Self-study) نیز می‌شود مترجم شد. البته قطعا در کار این گونه مترجمان خود ساخته می‌توان عیب و ایرادهای کم یا زیادی را یافت ولی بهتر است امروزه با گسترش چشمگیر رشته مترجمی در همه دانشگاه‌های کشور در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری کار این مترجمان خودساخته مورد بازخوانی انتقادی قرار گیرد تا از این طریق هم جنبه‌های مثبت کار آن‌ها شناخته شود و هم از اشتباهات آنان درس‌آموزی کرد.
انتهای پیام