پیام خوزستان- در کوچه پس کوچههای شهر تاریخی شوشتر که قدم بگذاری معابر سرپوشیدهای با معماری زیبا نگاه شما را جلب میکند.
این معابر مسقف را به اصطلاح ساباط میگویند.
ساباط در لغت به معنای سایبان و دالان سر پوشیده است و یکی از رایجترین
نظریهها پیرامون این سازهها، ایجاد جایگاه و سایبان برای عابران پیاده
در روزهای گرم تابستان و بارانی زمستان است. این سازهها از نظر شکل ظاهری
متناسب با اقلیم و مصالح بومی ساخته شده اند.
گفته میشود این سازهها به دلیل نیمه پوشیده بودن در تابستان باعث
جریان پیدا کردن هوا شده و هوای درون ساباط را از بیرون آن خنکتر میکند.
همچنین نیمه پوشیده بودن این سازهها در زمستان به گرمتر شدن هوای درون ساباط از بیرون آن منجر میشود.
از نظر سازهای یکی دیگر از کاربردهای ساباطها استحکام دیوارههای کوچه و جلوگیری از ریزش و یا رانش بیان شده است.
پیشینه ساخت ساباط در شهرستان شوشتر بیشتر به دوره قاجاریه بر میگردد
اما در دورههای بعد هم ساباطهایی در این شهر تاریخی احداث شده است.
برخی از ساباطها به صورت 2 طبقه احداث شده اند که روی طبقه بالا یک اتاق برای رفاه ساکنان مورد استفاده قرار میگرفت.
در پایههای ساباط از سنگ، و برای طاقها از آجر و ملات گچ استفاده شده البته در برخی موارد آجر خشت نیز در طاقها استفاده شده است.
ساباطهای شوشتر بیشتر متعلق به افراد نیکوکار و مشهور شهر بوده اند که
از جمله آن میتوان به ساباط شیخ جعفر شوشتری"ره"و ساباط "افضلان" در این
شهر اشاره کرد.
از حدود 100 ساباط تنها 30 ساباط باقی مانده
براساس قرائن و شواهد در 50 سال گذشته حدود 100 ساباط در شهرستان شوشتر
وجود داشته که اکنون تنها 30 ساباط باقی مانده که پس از ترمیم همگی در
فهرست آثار ملی، به ثبت رسیده اند.
شوشتر با بیش از 100 بنای آبی تاریخی متعلق به دوران مختلف از شهرهای
کهن ایران است و شاهکارهای مهندسی آب در این شهرستان، شوشتر را به عنوان
موزه مهندسی آب ایران تبدیل کرده است.
سازههای آبی تاریخی شوشتر که مجموعهای به هم پیوسته از پلها، بندها،
آسیابها، آبشارها، کانالها و تونلهای عظیم هدایت آب هستند با عنوان
«نظام آبی تاریخی شوشتر» به صورت یکجا به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست
میراث جهانی یونسکو با شماره 1315 به ثبت رسیدند.
شهرستان شوشتر دارای حدود 350 اثر ثبت ملی و 13 سند تاریخی در فهرست میراث فرهنگی است.
http://www.khozestan-online.ir/fa/News/125478/ساباط؛-اندیشه-گذشتگان-برای-رفاه-رهگذران