ماه مبارک رمضان با همه زيباييها و پاکيهايي که به همراه دارد فرا رسيده و مسلمانان سراسر جهان را به مهماني خداي بزرگ دعوت کرده است.
در کنار همه زيباييهاي لحظات ناب دعا و نيايش، اين ماه براي مردم نقاط مختلف کشور داراي آداب و رسوم خاصي است.
در خوزستان که دروازه ورود تشيع به ايران اسلامي است و مردم آن به دوستداري اهل بيت و دينداري زبانزد هستند ماه رمضان با وجود قرار گرفتن در گرماي بيش از 50 درجه هوا همچنان زيباست و بسياري از اينکه خداوند توفيق روزهداري در اين گرما را به آنها داده است خدا را شاکرند.
اما ماه رمضان همچون بسياري از مناسبتهاي مذهبي ديگر در استان خوزستان با آئينها و رسومي همراه بوده که برخي خاص اين استان است.
*آمادهسازي مساجد و حسينيهها
هر ساله و در روزهاي پاياني ماه شعبان و طبق روال همه جاي کشور در خوزستان نيز، پيش از آغاز ماه مبارک رمضان به آمادهسازي مساجد و حسينيهها ميپردازند.
در اين مراسم جوانان و بزرگترها گردهم ميآيند تا گرد غبار را از روي مساجد و حسينيهها برداشته و آنها را مهياي پذيرايي از ماه ضيافتالله ميکنند.
*پيشواز ماه رمضان
در استان خوزستان و در اکثر نقاط اين استان رسم است که مردم از چند روز پيش از آغاز ماه مبارک رمضان روزهداراي خود را آغاز کنند.
با توجه به ثواب بسيار زيادي که گرفتن روزه در ايام پاياني ماه شعبان دارد مردم نيز روزهاي پاياني ماه شعبان را روزهداري کرده تا هر چه بهتر مهياي ورود به ماه رمضان شوند.
*آغاز ماه رمضان
با آغاز ماه مبارک رمضان آئينها و مراسمهاي ويژه اين ماه نيز آغاز ميشود مردم در ديدار با يکديگر ضمن روبوسي و تبريک فرارسيدن ماه ضيافت الهي در طول ماه مبارک رمضان با گفت عبارت "تقبل الله اعمالکم" از خداوند طلب پذيرش اعمال براي يکديگر ميکنند.
*روزهاي آرام و شبهاي پرجنب و جوش رمضان
يکي از مواردي که در ايام ماه رمضان در اکثر کوچه و خيابانها و حتي بازارهاي سطح شهرها قابل مشاهده است روزهاي آرام و شبهاي پرجنب و جوش مردم است.
به ويژه در سالهاي اخير که ماه رمضان با فصل تابستان همراه شده است مردم روزهدار اغلب در ساعات روز به استراحت و دعا و نيايش ميپردازند و از همين رو اکثر محلهها و کوچه و خيابانها خلوت است.
اما پس از افطار شاهد شلوغ شدن کوچه و بازار با حضور مردم براي رفتن به مساجد و حسينيهها و يا انجام خريد هستيم.
*سفرههاي افطاري با غذاها و دسرهاي محلي
يکي از ويژهترين خصوصيات ماه رمضان در استان خوزستان غذاهاي محلي و دسرهايي است که خاص اين ماه بوده و در طول شبهاي ماه مبارک در اکثر خانهها ميتوان را آنها را يافت.
غذاهايي که اغلب با ماهي تهيه ميشود و طرفداران زيادي را نيز دارد.
از دسرهاي معروف ماه رمضان نيز ميتوان به لگيمات، شعريه، رنگينک، کاستر، حلواي مسقطي و فرني اشاره کرد که زينتبخش سفرههاي افطار است.
بسياري سعي ميکنند تا از اين دسرها به تعدادي از همسايگان خود داده و در مقابل همسايگان نيز از دسرهاي خود به آنها تقديم ميکنند.
علاوه بر همه اينها خرما يک پاي ثابت سفرههاي افطاري در خوزستان است و اکثر روزهداران نيز روزه خود را با خرما افطار ميکنند.
*رسم دعوت مهمان و افطاري دادن
با توجه به ثواب بسيار زياد افطاريدادن به روزهداران دارد يکي از رسوم زيباي ماه مبارک رمضان در خوزستان دعوت از بستگان، آشنايان، دوستان و همسايگان براي افطاري دادن است.
در اين رسم هرکس به توان و بضاعت خود در شبهاي ماه رمضان نسبت به دعوت از خويشان و يا دوستان و همسايگان خود کرده تا روزه خود را در کنار يکديگر افطار کنند.
*برگزاري مراسم روضهخواني در مساجد و حسينيهها
يکي ديگر از رسوم خاص در خوزستان که بيشتر در بين مردم عربزبان اين استان رايج است برگزاري مراسم روضهخواني است.
اين مراسم از شب ابتداي ماه مبارک رمضان آغاز و تا روزهاي پاياني نيز ادامه دارد.
در اين مراسم علاوه بر ذکر مصائب اهل بيت (ع) در خصوص مسائل مختلف و فضايل ماه مبارک رمضان نيز مباحثي مطرح ميشود.
مراسم روضهخواني معمولاً پس از افطار برگزار و با استقبال پرشوري نيز مواجه ميشود.
پذيرايي از حاضران نيز با چاي، قهوه، چاي ليمو، زعفران و زولبيا و باميه انجام ميشود.
*برگزاري جزء خواني قرآن کريم
يکي ديگر از رسومات اين ماه در خوزستان برگزاري مراسم جزءخواني است که به صورت دستهجمعي در مساجد و حسينيهها برگزار ميشود.
اين مراسم اغلب پس از افطار برگزار و حاضران به قرائت قرآن پرداخته و هر شب يک جزء را تلاوت ميکنند.
*گرگيعان از رسمهاي کهن در خوزستان
يکي ديگر از آئينهاي خاص و منحصر به فرد در استان خوزستان مراسم گرگيعان است که در نيمه شب ماه مبارک و در شب ولادت حضرت امام حسن مجتبي(ع) برگزار ميشود.
در اين مراسم کودکان پس از افطار در قالب دستههاي چند نفره در محلههاي مختلف به راه افتاده با فرياد گرگيعان و گرگيعان در خانهها را زده و از صاحب خانه شيريني طلب ميکنند.
*شبهاي قدر و مراسم احيا
از چند روز پيش از آغاز شبهاي احيا و شهادت حضرت امام علي (ع) مساجد و حسينيهها رنگ و بوي ديگري به خود گرفته و اغلب آنها با پرچمها و بيرقهاي مشکي رنگ به نشان عزاداري مولاي متقيان علي(ع) رنگ حزن به خود ميگيرد.
در طول شبهاي 19 تا 23 ماه رمضان و به ويژه در شب بيست و يکم اين ماه در اکثر نقاط و محلهها مراسم عزاداري برپا ميشود.
آئينهاي احياي اين شبها نيز با شکوه خاصي و با حضور هزاران دل سوخته اهل بيت (ع) برگزار ميشود و با بر سر گذاشتن قرآن طلب غفران و آمرزش الهي ميکنند.
در شب شهادت امام علي(ع) نيز اکثر مساجد و حسينيهها و حتي خانهها نيز پذيراي روزهداران است و بازار افطاريدادنها و نظريها نيز بسيار داغ.
در روزهاي پاياني ماه رمضان مردم کمکم خود را مهياي برپايي باشکوه عيد بندگي ميکنند.
از چند روز تا پايان ماه رمضان مردم به خانهتکاني پرداخته و خانههاي خود را نظافت ميکنند.
علاوه بر آن بازار آجيلها و شيريني نيز بسيار داغ ميشود و بازارهاي شهرها به ويژه در مناطق جنوبي خوزستان مملو از جمعيت ميشود.
در روز عيد فطر نيز مردم از ساعات ابتدايي صبح خود را مهياي برگزاري نماز عيد فطر کرده و با حضور در صفوف نماز به شکرانه يک ماه بندگي خالصانه به درگاه خداوند "اللهم اهل الکبرياء و العظمه" را زمزمه ميکنند.
پس از پايان نماز نيز روبوسيها و تبريکگفنها آغاز ميشود و نمازگزاران با گفتن "عيدکم مبارک" "اسعدالله ايامکم" و"تقبل الله اعمالکم" به يکديگر تبريک ميگويند.
پس از اقامه نماز عيد نيز رسم بر اين است که ابتدا به منازل افرادي که در يک سال اخير عزيزاني را از دست دادهاند رفته و به بازماندگان آنها تسليت مجدد ميگويند.
برخي نيز به گلزار رفته و به پخش شيريني براي شادي روح اموات خود ميپردازند.
عيد فطر براي مردم عربزبان استان خوزستان يکي از بزرگترين و مهمترين اعياد است.
بر اين اساس و در روز عيد فطر مردم لباس نو به تن کرده و در قالب گروهها و دستههاي چند نفره به عيدديدني و ديد بازديد ميپردازند.
نقطه آغاز عيد ديدنيها نيز از منازل بزرگترها و ريشسفيدان است.
اين ديد و بازديدهاي عيدانه به يک روز ختم نميشود و چند روز ادامه دارد به گونهاي که هر فرد بايد به ديدار همه دوستان، آشنايان، همسايگان و اقوام رفته و عيد را به آنها تبريک ميگويد.
ماه مبارک رمضان با آداب و سنن خاص خود در خوزستان رنگ و بويي ديگر دارد که جز با حضور در فضاي زيبا و معنوي نميتوان آن را توصيف کرد.