خوزستان انلاين- قاسم منصور آل کثير: کمتر از يک هفته ديگر ميليون‌ها دانش‌آموز در حالي راهي مدرسه‌ها مي‌شوند که همچنان عده‌اي از اين قافله جامانده‌اند، دختراني که در ميان آمار کم‌سوادان کشور به فراموشي سپرده‌شده‌اند و براي فراموش‌شدنشان دلايل زيادي مي‌توان پيدا کرد.
احد رستمي مديرکل دفتر مطالعات رفاه اجتماعي وزارت تعاون در آخرين اظهارنظر خود از جمع‌آوري اطلاعات 300 هزار کودک بازمانده از تحصيل در سامانه رفاه ايرانيان خبر داده است.
وي همچنين با يادآوري اينکه يکي از اقداماتي که اکنون در دست اجراست ثبت‌نام کودکان بازمانده از تحصيل است، گفته است: اکنون استان‌ها در حال جمع‌آوري اطلاعات مربوط به کودکان بازمانده از تحصيل هستند و اين برنامه را مشروط کرديم و هفته گذشته اعلام شد خانواده‌هايي که کودک خود را از تحصيل بازبدارند يارانه‌شان قطع خواهد شد.
اين سخنان در حاليست که مديرکل دفتر امور زنان وزارت آموزش‌وپرورش هم در آخرين اظهاراتش در خصوص دختران بازمانده از تحصيل از آمار بالاي اين دختران در خوزستان و چند استان ديگر خبر داده است.
اظهارات و آمارهاي ضدونقيض در مورد اين مسئله زياد است، خصوصاً در رسانه‌هاي خوزستان کمتر در اين مورد، خبري منتشر مي‌شود. فعالان فرهنگي در اهواز معتقدند طبق آمارهاي غيررسمي بخش‌هاي مختلفي ازجمله بخش اسماعيليه اهواز بيشترين آمار دختران بازمانده از تحصيل را دارد.
ارائه نکردن آمار دقيق در اين زمينه، قرارگيري موضوع جذب دختران بازمانده از تحصيل در اولويت کاري آموزش‌وپرورش، سخنان اخير مديرکل دفتر امور زنان وزارت آموزش‌وپرورش، آمارهاي سازمان‌هاي جهاني، خودداري مسئولان آموزش‌وپرورش در ارائه آمار دختران بازمانده از تحصيل و... خبر از وجود چالشي در اين زمينه مي‌دهد.
اخيراً نيز «فاضل خميسي» رئيس اداره آموزش‌وپرورش ناحيه چهار طي نشستي در دفتر يکي از نمايندگان مجلس اظهار کرد که در بخشي از مناطق و بخش‌هاي کم برخوردار، از بين هر چهار دختر تنها يک دختر موفق به رسيدن به ديپلم مي‌شود.
وضعيت در اين زمينه به‌گونه‌اي است که جواد کاظم نسب الباجي نماينده مردم اهواز در مجلس شوراي اسلامي نيز طي اظهارنظري در شوراي برنامه‌ريزي و توسعه استان خوزستان گفت: دختران در برخي مناطق استان خوزستان به خاطر نداشتن مدرسه راهنمايي و ممنوعيت رفتن به نقاط ديگر براي تحصيل گريه مي‌کنند.
مشکلات اقتصادي و کمبود امکانات
برخي مشکلات اقتصادي را بهانه مي‌کنند و بعضي نبود فضاي آموزشي و امکانات براي تردد دختران ميان روستاها و عده‌اي هم بافت سنتي جامعه را از عوامل بازدارنده در تحصيل دختران مي‌دانندناظران، دلايل مختلفي براي اضافه شدن پسوند «بازمانده از تحصيل» به دختران ارائه مي‌کنند. برخي مشکلات اقتصادي را بهانه مي‌کنند و بعضي نبود فضاي آموزشي و امکانات براي تردد دختران ميان روستاها و عده‌اي هم بافت سنتي جامعه را از عوامل بازدارنده در تحصيل دختران مي‌دانند.
دختران بازمانده از تحصيل هم دلايل متفاوتي براي بازماندن‌شان از درس و مدرسه مطرح مي‌کنند.
«زهرا» يکي از دختران روستايي در بخش شاوور شهرستان شوش است. شاوور پرتراکم‌ترين تعداد روستاهاي کشور را دارد و تردد در فصل سرما و گرما براي دختران بدون سرويس‌هاي اياب و ذهاب مشکل است. در کنار کمبود امکانات و... اما بافت سنتي يکي از عوامل پيشرفت نکردن دختران در تحصيل شده است.
زهرا تيزهوش است و علاقه بسياري به درس خواندن دارد. تا پايان دوره راهنمايي را با معدل بالا قبول مي‌شود و نوبت به ثبت‌نام در دبيرستان مي‌رسد. ازآنجايي‌که روستايي که زهرا در آن زندگي مي‌کند دبيرستان يا هنرستان ندارد مجبور مي‌شود براي ادامه تحصيل در هنرستان شهر شاوور ثبت‌نام کند اما پدرش راضي به ادامه تحصيلش نمي‌شود.
پدرش معتقد است مسير طولاني و تردد براي دختر جوان خطرناک است. زهرا زير بار نمي‌رود و روزانه لباس‌هاي مدرسه را از بالاي ديوار به خانه بغلي که منزل عمويش است مي‌اندازد و ازآنجا لباس مي‌پوشد و يواشکي به شاوور مي‌رود تا درسش را ادامه دهد.
بالاخره زهرا دست‌وپاشکسته و با غيبت‌هاي يک روز در ميان تا مرحله ديپلم پيش مي‌رود. درنهايت پا به سن ازدواج مي‌گذارد و اين يعني ايستگاه آخر تحصيل. حالا زهرا يک بچه دارد و مي‌گويد:«حسرت دانشگاه توي دلم ماند.»
مشکل زهرا تنها يکي از دلايل بازماندن دختران از تحصيل است. آن‌سوتر، در بخش اسماعيليه اهواز اما دختران از کمبود فضاي آموزشي مي‌نالند. آن‌ها مي‌گويند بسياري از روستاهاي ما، مدرسه مقطع راهنمايي ندارند. مدرسه‌هاي موجود نيز به‌شدت فرسوده هستند.
مهاجرت براي تحصيل
رئيس شوراي روستاي اسماعيليه در بخش سويسه از توابع اهواز اما دليل اصلي بازماندن دختران از تحصيل را کمبود فضاهاي آموزشي مي‌داند.
«امير باوي» مي‌گويد: دختران اينجا به‌زور تا کلاس پنجم مي‌رسند. بسياري از روستاها مدرسه راهنمايي ندارند. پسر و دختر هم در کلاس‌ها مختلط هستند و بسياري راضي نمي‌شوند دخترانشان در کنار پسران درس بخوانند.
وي مي‌افزايد: وضعيت ما به جاي بهبود، بدتر هم شده است. يک سال است که پيش‌دبستاني را منحل کرديم و خيلي از معلم‌ها به اين بخش نمي‌آيند و مايل به تدريس در اينجا نيستند.
کودکان ما تنها تا کلاس پنجم مي‌توانند درس بخوانند و براي مقاطع بالاتر هزينه‌هاي اياب و ذهاب بسيار بالا استباوي گفت: کودکان ما تنها تا کلاس پنجم مي‌توانند درس بخوانند و براي مقاطع بالاتر هزينه‌هاي اياب و ذهاب بسيار بالا است. همين امسال 15 خانواده از روستاي اسماعيليه به اهواز و ديگر شهرها نقل مکان کردند تا بچه‌هايشان در مقطع ششم ابتدايي درس بخوانند.
رئيس شوراي روستاي اسماعيليه توضيح مي‌دهد: اگر نگاه سنتي غالب است پس چرا اين خانواده‌ها خودشان را به آب‌وآتش مي‌زنند تا کودکانشان درس بخوانند؟ حتي برخي دانش آموزان مجبورند در طول هفته در خانه اقوام خود در روستا يا شهرهايي که مقاطع بالاتر وجود دارد بمانند. من شخصاً در منزل اقواممان درسم را به پايان رساندم.
باوي مي‌گويد: امکانات آموزشي ما اصلاً در حد مطلوب نيست. ما سه روستا در بخش سويسه به نام‌هاي اسماعيليه يک تا سه داريم که بيش از هزار خانوار در آن‌ها ساکن هستند و فقط يک مدرسه دارند. در چنين شرايطي چه انگيزه‌اي براي درس خواندن و رقابت تحصيلي بين کودکان وجود دارد؟ همه اين‌ها در کنار مشکل آب و برق و گاز مدرسه انگيزه را براي دانش‌آموز و حتي براي معلم از بين مي‌برد.
وي توضيح مي‌دهد: در اسماعيليه خانواده‌اي را سراغ دارم که چهار پسر دارد و هزينه سرويس رفت‌وبرگشتشان بيش از يک‌ميليون تومان در ماه مي‌شود. بخش سويسه وضعيت بدتري نسبت به بخش اسماعيليه دارد.
باوي همچنين مي‌گويد: نگاه‌هاي سنتي به تحصيل رنگ‌باخته و مردم آگاه‌تر شده‌اند. از اسماعيليه تا اول کوت عبدالله 42 کيلومتر فاصله است. چه کسي قبول مي‌کند دختر 13 ساله بدون سرويس اين مسير را در تردد باشد؟
از اسماعيليه تا چلو
عضو شوراي اسلامي بخش چلو با جمعيتي بيش از 15 هزار نفر در شهرستان انديکا نيز معتقد است در اين بخش دبيرستان و مدرسه راهنمايي دخترانه وجود ندارد و اين عامل منجر به ترک تحصيل دانش آموزان دختر شده است.
مختلط بودن مدارس راهنمايي و نبود دبيرستان دخترانه در اين بخش و فاصله روستاها با مرکز شهرستان هرسال باعث ترک تحصيل تعدادي از دانش آموزان دختر اين بخش مي‌شود«امامقلي صادقي» اظهار مي‌کند: مختلط بودن مدارس راهنمايي و نبود دبيرستان دخترانه در اين بخش و فاصله روستاها با مرکز شهرستان هرسال باعث ترک تحصيل تعدادي از دانش آموزان دختر اين بخش مي‌شود.
صادقي مي‌افزايد: بارها اين مشکل به مسئولان مربوطه گزارش‌شده اما متأسفانه چاره‌اي اساسي براي حل اين معضل انديشيده نشده است.
صادقي ادامه مي‌دهد: مدرسه راهنمايي مختلط با بافت اجتماعي منطقه سازگار نيست و انتظار داريم مسئولان با در نظر گرفتن حساسيت‌ها پيگير حل مشکلات باشند.
دهيار بخش مرکزي چلو نيز دراين‌باره توضيح مي‌دهد: وضعيت برخي مدارس اين بخش نابسامان است و دانش آموزان در مدارس کپري مشغول تحصيل هستند.
گفته مي‌شود سال تحصيلي گذشته، واحد آموزش عشاير انديکا ساختماني را براي تحصيل دانش آموزان دختر در اين بخش تعيين کرد که به دليل وضعيت نامساعد آن، اوليا راضي به تحصيل دانش آموزان خود در اين فضا نشدند.
روستاها در اين بخش پراکنده هستند و دانش آموزان دختر در اين منطقه به حدنصاب نمي‌رسند که کد مدرسه دخترانه مستقل به آنان تعلق گيرد.
سال 90 مدرسه راهنمايي دخترانه در مرکز بخش داير شد اما به دليل نبود همکاري و استقبال نکردن اوليا يک سال بيشتر دوام نداشت.
تعداد دختران بازمانده از تحصيل 2 برابر پسران است
کارشناس و مسئول امور بانوان اداره کل آموزش‌وپرورش استان مي‌گويد: دلايل مختلفي براي بازماندن دختران از تحصيل وجود دارد. بايد تأکيد کرد که آمار دختران بازمانده دو برابر پسرها است.
«ليلي نظر پور» مي‌گويد: دختران بنا به دلايل مختلف ازجمله مشکلات اقتصادي، کمبود فضاهاي آموزشي، مشکلات اجتماعي، زندگي در مناطق صعب‌العبور و ... از درس خواندن بازمي‌مانند.
سال گذشته تفاهم‌نامه بين معاونت امور زنان رياست جمهوري و وزارت آموزش پرورش مبني برجذب دختران بازمانده از تحصيل در مقطع ابتدايي بسته شد و توانستيم 222 دختر را در مقطع دبستان جذب کنيموي مي‌افزايد: سال گذشته تفاهم‌نامه بين خانم ملاوردي معاون امور زنان رياست جمهوري و وزارت آموزش پرورش مبني برجذب دختران بازمانده از تحصيل در مقطع ابتدايي بسته شد و ما توانستيم 222 دختر را در مقطع دبستان جذب کنيم.
اين کارشناس بابيان اينکه اين طرح را در شهرهاي حميديه، ماهشهر، رامشير، مسجدسليمان، سوسنگرد، بستان و شادگان اجرا کرديم مي‌افزايد: براي برخي دانش آموزان نيازمند نيز لوازم‌التحرير و پوشاک تهيه کرديم. وظيفه امور بانوان نظارت است و امسال سعي مي‌کنيم فرهنگ‌سازي کنيم که مسئولان به اين موضوع حساسيت بيشتر نشان دهند.
نظرپور مي‌گويد: آمار دقيقي از بازماندگان از تحصيل ندارم. براي موفقيت در جذب اين افراد بايد سازمان‌ها ما را ياري کنند. شهرداري و کميته امداد نقش مهمي در اين فرايند مي‌توانند داشته باشند.
اين مقام مسئول توضيح مي‌دهد: شهرداري و کميته امداد و... بايد کمک کنند تا دانش‌آموز بازمانده از تحصيل را بتوانيم جذب کنيم و به درس برگردند. بايد براي اوليا فرهنگ‌سازي شود. حتي مديران مدارس نيز در اين زمينه بايد وارد عمل شوند.
وي پيشنهاد مي‌کند: اداره کل دادگستري مي‌تواند قوانيني وضع کند که خانواده‌ها نتوانند بچه‌ها را از درس منع کنند. همچنين ديگر سازمان‌ها مي‌توانند به خانواده‌هاي فقير کمک‌هاي مالي کنند تا هزينه خرج تحصيل کودکانشان به آن‌ها فشار نياورد.
بخش «فتح المبين،» بيشترين دختران بازمانده از تحصيل را دارد
رئيس آموزش پرورش شوش هم توضيح مي‌دهد: در خصوص تحت پوشش بردن کودکان لازم التعليم دوره ابتدايي، آموزش‌وپرورش شهرستان شوش در دورترين و محروم‌ترين روستاها کلاس درس داير کرده و هيچ روستايي در شهرستان وجود ندارد که در آنجا کلاس درس دوره ابتدايي نداشته باشد. البته اين کلاس‌ها در قالب کلاس‌هاي چندپايه بوده و حداکثر پوشش تحصيلي را در شهرستان داشتيم.
«مجتبي ديناروند» در پاسخ به اينکه بيشترين کودکان بازمانده از تحصيل در کدام منطقه شهرستان وجود دارند مي‌گويد: بر اساس آخرين اطلاعات اوايل سال گذشته، آمار دانش آموزان بازمانده از تحصيل حدود 60 نفر بوده که اکثر آنان دختر و بيشتر در بخش فتح المبين ساکن هستند.
وي توضيح مي‌دهد: در سال تحصيلي گذشته تعدادي از اين کودکان بازمانده از تحصيل جذب کلاس‌هاي درس شدند. اکثر قريب به‌اتفاق کودکان جذب نشده به دليل مشکلاتي از قبيل پراکندگي روستايي و ساکن بودن خانواده در کنار چاه‌هاي کشاورزي يا مشکلات خانوادگي از تحصيل بازمانده‌اند و در برخي موارد هم کودک دچار بيماري يا عقب‌ماندگي ذهني و احياناً مشکلات حاد معيشتي بوده که ازجمله عوامل بازماندن اين کودکان از تحصيل شده است.
هشدار سازمان‌هاي جهاني
دختران نيمي از جامعه را تشکيل داده و تربيت فرزندان را بر عهده‌دارند. سازمان‌ها و نهادهاي ملي و جهاني بارها حساسيت خود نسبت به بازماندن دختران از تحصيل را مطرح کرده و در اين زمينه هشدار دادند.
طرح کودکان بازمانده از تحصيل منطقه خاورميانه و شمال آفريقا بخشي از طرح جهاني کودکان بازمانده از تحصيل است که صندوق کودکان سازمان ملل متحد (يونيسف) و اداره آمار يونسکو به‌طور مشترک در سال 2010 آن را طراحي کردند. هدف از اجراي اين طرح، حمايت از کشورها براي رسيدن به راه‌حلي در کاهش تعداد کودکان بازمانده از تحصيل از طريق راهکارهاي مختلف است.
معضل دختران بازمانده از تحصيل خصوصاً در خاورميانه حالا تبديل به چالشي جهاني شده و بايد منتظر ماند و ديد آيا کشورهاي درحال‌توسعه ازجمله ايران سعي در پذيرش صورت مسئله و پيدا کردن راهکاري براي بهبود اين وضعيت دارند.
http://www.khozestan-online.ir/fa/News/4380/«بازمانده»از-تحصيل؛ميراث‌دار-محروميت-دختراني-که-مشقِ-حسرت-مي‌کنند