بزرگنمايي:
شهر سوسنگرد يکي از شهرهاي تابع شهرستان دشت آزادگان است که در اوايل جنگ کنترل آن به دست دشمن بعثي افتاد ولي با توجه به اينکه اين شهر براي تصرف شهر اهواز که هدف اساسي عراق در جنگ بود بسيار مهم و حياتي بود خارج شدن آن از دست دشمن براي رزمندگان ايراني بسيار حائز اهميت بود.
سرانجام از خودگذشتگي نيروهاي مردمي و پاسداران انقلاب اسلامي و ارتشيان غيور با تعداد نيرو‌ها و ادوات جنگي بسيار کمتر از دشمن، باعث شد اين شهر در 26 آبان ماه سال 1359 از دست دشمن خارج شود و اينگونه روياي تصرف مرکز خوزستان از سوي عراقي‌ها با فداکاري سربازان ايراني نقش بر آب شود.
منطقه‌اي که سوسنگرد در آن قرار داشت جبهه مياني خوزستان بود و منطقه‌اي وسيع چون حميديه، سوسنگرد و بستان را شامل مي‌شد.
عراق با کنترل آن مي‌توانست در هر قسمت از آن به جاده اصلي اهواز - حميديه - سوسنگرد و بستان دست پيدا کند.
عراق در اين منطقه داراي يک لشکر رزهي با سه تيپ، يک گردان نيروهاي مخصوص، يک گردان پياده، دو گردان کماندو، يک گردان شناسايي و 900 نفر از افراد جيش الشعبي مستقر کرده بود در حاليکه کل نيروهاي ايراني را تيپ سوم لشکر 92 زرهي، رزمندگان سپاه پاسداران، نيروهاي ژاندارمري سوسنگرد و گروه جنگ‌هاي نامنظم شهيد چمران تشکيل مي‌داد.
پس از متوقف شدن پيشروي دشمن در جنوب غربي اهواز و عدم موفقيت آنان براي اشغال اين شهر، تلاش اصلي دشمن معطوف به اين موضوع شد تا در غرب، محور اهواز - حميديه - سوسنگرد - بستان را قطع کند و به ترتيب تقدم، ابتدا حميديه يا سوسنگرد و يا بستان را اشغال کند.
بدين ترتيب از اوايل آبان ماه سال 1359 ارتش عراق پس از استقرار لشکر 9 زرهي در جنوب هويزه، شهر سوسنگرد را از جهات مختلف مورد تهديد قرار داد.
در روز 22 آبان فعاليت دشمن اطراف سوسنگرد افزايش يافت و بالگردهاي عراقي مواضع پدافندي ايران که در محور حميديه - سوسنگرد مستقر بودند را گلوله باران کردند و در ساعت هشت و 45 دقيقه همان روز شهر سوسنگرد بمباران شد و توپخانه دشمن از ساعت چهار تا هفت صبح آتش خود را به روي شهر سوسنگرد فرو مي‌ريخت. نيروهاي هوايي و توپخانه‌هاي ايران نيز متقابلا در محور طلائيه - هويزه - سوسنگرد واحدهاي دشمن را بمباران کردند.
در روز 23 آبان از ساعت چهار و 30 دقيقه صبح شهر سوسنگرد از تمام جهت‌ها زير باران گلوله توپخانه دشمن قرار گرفت و بالگردهاي دشمن نيز محور حميديه ـ سوسنگرد را مورد حمله قرار دادند و در پوشش اين آتش سنگين واحدهاي زرهي دشمن از سمت غرب و جنوب به طرف سوسنگرد به حرکت در آمدند، اين در حالي بود که نيروهاي مردمي، سپاه پاسداران و ژاندارمري مستقر در ساير محور‌ها تنها مجهز به سلاح سبک و ضد تانک بودند.
پس از آغاز حمله دشمن به سوسنگرد و محاصره آن و مقاومت شجاعانه مردم شهر که اجازه ندادند نيروهاي دشمن شهر را به طور کامل اشغال کنند شهر سه روز در محاصره کامل دشمن قرار داشت.
در ساعت شش و 30 دقيقه صبح روز 26 آبان ماه يگان‌هايي از نيروهاي مسلح کشور متشکل از تيپ 2 و تيپ 3 از لشکر 92 زرهي اهواز، گروه رزمي 148 پياده از لشکر 77 خراسان، گروه رزمي 37 زرهي شيراز، گروه جنگ‌هاي نامنظم شهيد چمران با پشتيباني آتش توپخانه و نيروهاي هوايي و هوانيروز، به منظور شکست حصر سوسنگرد دست به حمله زدند.
گروه‌هاي جنگ‌هاي نامنظم شهيد چمران در محور ابوحميظه سوسنگرد پيشروي کردند و رزمندگان سپاه و نيروهاي مردمي در محور سوسنگرد ـ دهلاويه در مقابل تهاجم دشمن مقاومت مي‌کردند.
هنگ ژاندارمري سوسنگرد نيز دوشادوش ساير رزمندگان در دفاع از شهر سوسنگرد شرکت داشت.
تيپ 3 لشکر 92 زرهي در يک اقدام به موقع روستاي سبحاني را آزاد کرد و عمليات شمالي دشمن با ناکامي مواجه شد.
تيپ 2 لشکر 92 زرهي و گروه جنگ‌هاي نامنظم شهيد چمران در شمال و جنوب جاده حميديه - سوسنگرد به پيشروي خود ادامه دادند و نيروهاي دشمن را از دو طرف مورد تهاجم قرار دادند.
ساعت 12 روز 26 آبان تلاش دشمن براي اشغال سوسنگرد در هم شکسته شد و کم‌کم آثار شکست و عقب‌نشيني در آنان نمايان شد، بعد از ظهر همان روز عقب نشيني دشمن در شرق سوسنگرد به طرف جنوب آغاز شد و نيروهاي دشمن تلاش مي‌کردند تا هر چه سريع‌تر خود را از مهلکه نجات دهند و به جنوب کرخه عقب نشيني کنند.
سرانجام در واپسين ساعات روز 26 آبان تمام نيروهاي دشمن صحنه نبرد را ترک و به سمت جنوب کرخه فرار کردند، تيپ 2 لشکر 92 زرهي همراه ساير رزمندگان به سوسنگرد رسيد و نيروهاي دشمن در شمال غرب سوسنگرد به مواضع پدافندي خود عقب نشيني کردند و شهر به کنترل کامل نيروهاي جمهوري اسلامي ايران درآمد.
اين عمليات پيروزمندانه چند نکته جالب دارد که مهم‌ترين آن‌ها صدور فرمان امام خميني (ره) در روز 25 آبان ماه يعني يک روز قبل از آزادسازي سوسنگرد بود که در آن امام (ره) فرمودند: «بايستي تا فردا سوسنگرد آزاد شود» و رزمندگان اسلام در پاسخي سريع و بي‌درنگ به فرمان رهبر خود فرداي همان روز دشمن متجاوز را از خاک کشور بيرون راندند و سوسنگرد را آزاد کردند.
نکته دوم هم اين بود که در اين عمليات نيز حضور مردم به خصوص مردم عرب منطقه در مقاومت در برابر دشمن چشمگير بود و آن‌ها همانند خرمشهر و آبادان سدي محکم در مقابل دشمن بودند.
عشاير عرب سوسنگرد با رشادت‌هاي بي‌مثال خود نشان دادند، ياوه گويي‌هاي صدام آن‌ها را هوشيار کرده است و خاک پاک ايران و تماميت ارضي کشور را متعلق به کشور جمهوري اسلامي مي‌دانند و براي پاسداري از آرمان‌هاي خود از هيچ تلاشي دريغ نخواهند ورزيد.
در اين ميان بايد که از شهيدان شهر سوسنگرد ياد کرد که خانه به خانه و دوش به دوش با دشمن بعثي به پيکار پرداختند و براي حراست از موطن خود دليرانه مقاومت کردند.
کربلاي سوسنگرد بسياري از مردم بي‌دفاع خود را در جريان اين پيکار نا‌برابر از دست داد و تعدادي از مردان خود را در نبرد با دشمن به کام شهادت رساند، سلحشوراني از اين خطه نيز به اسارت در آمدند و تا به امروز هيچ اثري از آن مردان جاويد الاثر پيدا نشد.
منطقه دشت آزادگان در خلال جنگ تحميلي و به خصوص اوائل حمله همه جانبه ارتش بعث، شجاعت‌هاي بي‌نظيري در خود ديد و از اين رو اين خاک شهادت‌خيز کربلاي خوزستان از تقدس خاصي برخوردار است.
سوسنگرد، هويزه و بستان هر کدام مثال بارزي از جانفشاني مردان رشيد ميهن اسلامي ما به شمار مي‌رود، شهرهايي که مردم ان تنها ظرف چند روز خانه و کاشانه خود را با خاک يکسان ديدند، و بي‌درنگ در فکر مقابله با دشمن کافر افتادند.
مبارک باد سرافرازي مردان سرزمين مادري ما، پر غرور باد اين فتح و نصر عظيم بر ملت ما که چنين فرزنداني را در دامان خود پرورش داد.
خداوند عزت بخشد مجاهدان راه حق را، که با رشادت‌هاي عاشورايي خود باعث شدند که وجبي از خاک پاک ايران در چنگال دشمن باقي نماند، فرخنده با اين پيروزي که بهاي سنگيني چون خون جوانان وطن براي به دست آوردن آن داده شد.
26 آبان برابر است با سالگرد شکست حصر سوسنگرد از چنگال صداميان کافر که منجر به عقب نشيني ارتش بعث تا جنوب کرخه شد و اشغال مرکز خوزستان براي هميشه از ذهن دشمن دور ماند.