بزرگنمايي:
خوزستان انلاين- سپيده صبح که سر مي‌زند تابش خورشيد بي‌پروا
از راز زيباي يک پل قديمي در گوشه‌اي از يک شهر خوش آوازه در عرصه تاريخ
پرده بر مي‌دارد و با تابيدن بر خشت‌هاي هزاران ساله چشم‌ها را به نظاره
جواهري بي‌همتا دعوت مي‌کند، نماي زيباي پل، آدمي را سرمست مي‌کند، سرمست
از تماشا توام با لذت بردن از اثري که زنده کننده تاريخ است.
پايه‌هاي بلند و استوار پل همچون سروي
باشکوه بر روي زمين جا خوش کرده‌اند، گويي مي‌خواهند اقتدار پل را به رخ
جهانيان بکشند، روز را که به پايان برساني و تاريکي شب را در کنار پل
بگذراني صداي گوشنواز رودخانه دز که آرام و بي‌محابا در زير پل جاري است و
دلنوازي نور مهتاب که پل را همچون کرمي شب‌تاب نمايان مي‌کند، حسي ناب و
بي‌نظير در درون آدم ايجاد مي‌کند، حسي مانند ايستادن در فراسوي تاريخ...
پل باستاني در قاب تاريخ
پل باستاني دزفول مهمترين و ممتازترين اثر
تاريخي اين شهر است که در سال 263 ميلادي بر روي رود جاري و زلال دز بنا
شده و در طول تاريخ همواره کانون تحولات مهم از جمله جنگ‌ها و ظهور تمدن‌ها
بوده است.
لزوم توجه بيشتر به اين ميراث گرانبها باعث
شد تا در دوره‌هاي مختلف همواره مورد مرمت و بازسازي قرار گيرد، اين پل 370
متري در 15 فروردين‌ماه 1310 به شماره 84 در رديف آثار ملي ايران به ثبت
رسيد و ملي شدن آن باعث شد تا در روزگاري تصوير پل روي پول ملي نيز چاپ شود
که نمونه آن در حال حاضر در موزه بانک مرکزي ايران نگهداري مي‌شود، پل
باستاني هم اکنون در مرکز دزفول قرار دارد و شرق و غرب شهر را به هم متصل
مي‌کند و تا چند سال پيش راه عبور شهرهاي شوشتر، انديمشک و دزفول بود اما
ضرورت توجه بيشتر به اين اثر تاريخي سبب شد تا کاربري پل از حالت سواره به
پياده تبديل شود تا مبادا هجوم خودروهاي پرشمار در طول شبانه روز، آواري
باشد بر پيکر ارزشمند پل.
اکنون که نزديک به دو هزار سال و به طور
دقيق 1775 سال از ساخت پل مي‌گذرد اين اثر به عنوان يادگار اعصار تاريخي
هنوز هم به حيات خود ادامه مي‌دهد و در راس کانون توجهات گردشگراني است که
دزفول را مقصد سير و سفر خود انتخاب مي‌کنند.
پل تاريخي دزفول، نمادي ملي
پل تاريخي دزفول که در گذشته از نام‌هايي
همچون جندي شاپور، ديز، روناش، شادروان و اندامش برخوردار بوده، اين ظرفيت
را دارد تا به عنوان يکي از مهمترين نمادهاي ملي مطرح شود تا هر ايراني به
داشتن چنين گذشته‌اي بر خود ببالد ضمن اينکه پل باستاني دزفول يکي از
باشکوه‌ترين آثار تاريخي ايران و خوزستان است که با توجه به اين عظمتي که
دارد مي‌تواند در سطح بين المللي نيز ثبت شود.
همجواري پل با بافت تاريخي دزفول، مجاورت آن
با بقعه امامزاده علي مالک و نزديکي به مزار شهداي گمنام در مسجد کجبافان،
مجموعه منحصربه‌فرد فرهنگي و گردشگري را با هويت اسلامي و ايراني در جنوب
شهر دزفول شکل داده که نظير آن را در کمتر شهري مي‌توان يافت.
ريزش و تخريب قسمت هايي از پل
اما اين پل در تمام اين سالها آنقدر مورد بي
مهري و بي توجهي قرار گرفت که کم کم تبعات منفي اين بي توجهي ها در حال
نمايان شدن است. در چند روز گذشته انتشار تصاويري از اين پل که نمايانگر
تخريب و ريزش قسمت هايي ازاين اثر است دل دوستداران ميراث فرهنگي را به درد
آورده است که در اين بين عده اي با ايجاد کمپين هاي حمايتي در فضاي مجازي
و عده اي با نوشتن مطالب انتقادي به پاسداري از اين ميراث پرداخته اند.
نکته جالب توجه اين است که اين تخريب دقيقا با روز پانزدهم دي که به عنوان
روز پل باستاني دزفول توسط فعالان ميراث فرهنگي در اين شهرستان انتخاب شده
بود مقارن شد که اين امر نيز بر حساسيت هاي موجود افزود به گونه اي که گروه
هاي مختلف مردمي به شکل هاي گوناگون و خودجوش در کنار اين پل حضور يافته و
با گراميداشت آن و انتشار تصاويري در فضاي مجازي خواستار توجه مسئولان
شهري، استاني و کشوري نسبت به حفظ اين بناي باشکوه شدند.
در واقع مي توان گفت که اکنون چندروزي است
که وضعيت نابسامان پل تاريخي دزفول که با ريزش و تخريب قسمتي از بدنه آن
اوج گرفت به نقل محافل شهرستان و سوژه داغ فضاي مجازي و يکي از دغدغه ها و
مطالبات اصلي مردم دزفول تبديل شده است.
قديمي ترين پل استوار جهان
در همين رابطه عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول اظهار مي کند: پل ساساني دزفول با بيش از 17 قرن قدمت، يکي از قديمي‌ترين
پل‌هاي استوار جهان است که به دستور شاپور اول پس از پيروزي درجنگ و با
بکارگيري اسراي رومي ساخته شده است.
سامان پورفلاطون مي افزايد: پل باستاني
دزفول از معدود پل‌هايي در دنياست که با داشتن قدمتي بيش از 17 سده، تا چند
سال پيش عبور و مرور خودروها بر روي آن انجام مي‌شده است.
وي تصريح مي کند: اين ترددها به تخريب و
سست کردن پايه‌ها و نابود شدن پل به صورت تدريجي مي‌انجاميد که سرانجام در
سال 89 اين موضوع با پيگيري مردم شهرستان جدي گرفته شد و تردد خودروها از
روي اين پل باستاني متوقف و ممنوع شد که گامي بزرگ در مسير ثبت جهاني اين
پل ارزشمند نيز بود.
اين فعال ميراث فرهنگي بابيان اينکه امروزه
گذر با پاي پياده از روي اين پل به يکي از تفريحات لذت بخش شهروندان
دزفولي تبديل شده است، مي گويد: اين پل که مورد توجه گردشگران داخلي و
خارجي است و تاثير به سزايي در حوزه گردشگري منطقه دارد، داراي 14 دهانه
است و آب رودخانه دز از زير آن عبور مي‌کند. پل قديم دزفول از سنگ، ساروج و
آهک بنا شده و در دوران حکومت عضدالدوله ديلمي، صفويان و پهلوي اول
بازسازي اساسي شده ولي بدنه اصلي پل از دوران ساساني به يادگار مانده است.
سايه بي مهري ها بر سر پل تاريخي
پورفلاطون يادآور مي شود: اين پل که پدر
معنوي شهر دزفول نيز هست در دوران هشت سال دفاع مقدس خدمات بزرگي را به اين
ديار کرده و از حملات موشکي رژيم بعث عراق نيز جان سالم به در برده است؛
همچنين در تمام اين سالها با اينکه آسيب‌هايي ديد ولي از پس سيلاب‌ها و
طغيان‌هاي وحشتناک رود دز در شمال خوزستان سربلند بيرون آمد و همچون صدها
سال گذشته استوار مانده است.
وي هشدار مي دهد: متاسفانه امروزه اين اثر
باشکوه با گذر از تمام اين فراز و نشيب‌ها در طول عمر خود، در سايه بي مهري
مسئولان کشوري و سازمان ميراث فرهنگي، شاهد ريزش بخش‌هايي از پايه‌ها و
ديواره هاي خود است و در اين ميان هيچ يک از نهادهاي مسئول اقدامي اساسي
در راستاي تعمير و نگهداري اين پل به عنوان يکي از نمادها و نشانه‌هاي
تمدن و تاريخ ايران زمين انجام نداده است.
عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان
دزفول بيان مي کند: پل تاريخي دزفول، اثري است که هويت و اقتدار ملت و کشور
پهناور ايران را در دل خود جاي داده است و حفظ و نگهداشت آن جلوه‌گر حراست
از ارزش‌هاي ملت شهيدپرور ميهن اسلامي ماست و نگهداشت آثار تاريخي نه به
عنوان يادآوري جباران تاريخ، بلکه از زاويه ذوق و هنر مردمان اين ديار در
روزگار خيلي دور براي يک ملت مايه افتخار و بالندگي است.
پورفلاطون در ادامه عنوان مي کند: تاريخ و
پيشينه هر ملت و قومي نماد تمدن و قدمت و اصالت آن است و بسي جاي تاسف است
که چرا در حالي که بسياري از کشورهاي جهان و حتي همسايگان ديوار به ديوار
کشورمان با جعل تاريخ به دنبال هويت‌سازي براي کشورهاي خود هستند، آنگاه ما
در سرزميني که جاي‌جاي آن مملو از آثار و اسناد زنده ملتي با فرهنگ و
تمدني اصيل و چند هزار ساله است، با بي‌توجهي خود تيشه به ريشه اين تاريخ
پربار مي‌زنيم.
تخصيص اعتبار 500 ميليون توماني براي پل
سرپرست اداره ميراث فرهنگي و صنايع دستي و
گردشگري دزفول نيز در اين رابطه اظهار مي کند: درسال جاري 500 ميليون تومان
اعتبار براي مرمت پل باستاني دزفول تخصيص يافته که به صورت دوره اي اين
اعتبار براي مرمت پل هزينه مي شود.
حجت اله آريايي نيا با بيان اينکه تاکنون
300 ميليون تومان از اين اعتبار جذب شده است، مي افزايد: مطالعات مرمت پل
ساساني دزفول انجام شده و در تلاش هستيم با کمک اداره نوسازي شهرداري دزفول
عمليات سبک سازي، برداشتن آسفالت، برداشتن پياده روي الحاقي، آجر فرش ويژه
عابر پياده ،مرمت طاق ها و پايه هاي پل را انجام دهيم.
لزوم مشارکت تمام مسئولان براي مرمت
وي مي گويد: با صرف اين اعتبار حدود 30 درصد
از مرمت پل باستاني دزفول انجام خواهد شد ولي مرمت جامع پل باستاني نياز
به مشارکت ساير اداره ها و دستگاه ها دارد.
سرپرست اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و
گردشگري دزفول عنوان مي کند: پياده روي الحاقي و تجمع آبهاي سطحي به برخي
بخش هاي اين پل آسيب جدي وارد کرده و پايه هاي پل 1700 ساله از اين موضوع
آسيب ديده اند که بايد تمام دستگاه هاي مرتبط به اين موضوع ورود کنند چراکه
اهميت و لزوم صيانت از اين اثر ارزشمند متوجه تمام شهرستان و حتي استان
است.
لزوم توجه نسبت به حفظ ظاهر پل قديم
پل باستاني دزفول که از آن به عنوان يکي از
نمادهاي زيباي خوزستان ياد مي‌شود اين روزها بر اثر بي‌توجهي کساني که
متولي اصلي نگهداري آن هستند در حال نابودي به معناي واقعي است. علاوه بر
ريزش قسمتي از پل که جديدا رخ داده، در تمام اين سالها عدم نظافت مناسب
ورودي‌هاي پل و محوطه آن، عدم روشنايي مناسب و نيمه کاره ماندن پروژه مرمت
نيز مشکلات زيادي را براي اين پل به بار آورده، مشکلاتي که شايد در پس
اکتفا کردن به عظمت تاريخي اين اثر ارزشمند توسط ارگان‌هاي متولي پنهان شده
و اگر همين گونه ادامه داشته باشد و وعده هاي هميشگي رنگ تحقق به خود
نگيرند پايه‌هاي پرشکوه اين گنجينه تاريخي را سست مي‌کنند و اين شکوه با
عظمت تاريخي براي هميشه ازبين مي رود.
بديهي است که با توجه به اينکه پل ساساني
دزفول درصدر کانون توجهات گردشگران است بيش از هر چيز بايد به فکر حفظ ظاهر
زيباي اين بنا بود، ظاهري که اگر قرار باشد اينگونه قرباني غفلت مسئولان
شود در آينده‌اي نه چندان دور، ديگر نه تنها به عنوان يک اثر تاريخي شناخته
نمي‌شود بلکه به يک تابلوي نقاشي تبديل شده که هرکسي بخواهد، مي‌تواند بر
روي آن يک جمله يادگاري بنويسد و برود.
نکته ديگر که در راستاي اهميت جايگاه پل
است، پلي که با وجود سابقه درخشانش هنوز هم در حدي که شايسته است در سطح
کشور معرفي نشده، در حالي که قطعا با توجه به ظرفيت‌هاي اين اثر تاريخي،
مي‌توان به نحو مفيدي آن را مورد استفاده قرار داد، پس مسئولان متولي بايد
اين مهم را نيز در نظر داشته باشند و بدانند که منفعت ميراث تاريخي و
گردشگري دزفول، احياي گنجينه‌هايي اين چنيني است که با توجه کردن به آنها،
علاوه بر کسب درآمد، بتوان ابهت تاريخي شهر را نيز حفظ کرد، چرا که اگر اين
کم‌توجهي‌ها ادامه داشته باشد مرگ ميراث يک شهر تاريخي را رقم خواهند زد و
مرگ ميراث يک شهر نيز برابر است با مرگ آن شهر.
کم مهري هاي ميراث فرهنگي خوزستان
نکته مهم امااين است که وضعيت تاثر برانگيز
ميراث تاريخي و فرهنگي شهرستان دزفول قطعا نشان دهنده کم مهري هاي ميراث
فرهنگي استان است، در صورتي که اگر هر شهر ديگري همانند دزفول از اين همه
آثار تاريخي ثبت ملي شده با چنين قدمت و ظرفيت هايي برخوردار بود براي
حفاظت از آن يک بودجه اختصاصي در نظر گرفته مي شد چرا که بازخورد مثبت
رسيدگي به اينگونه بناها نه تنها عايد شهر بلکه نصيب تمام استان نيز خواهد
شد و تمام استان را به يک الگو و منطقه گردشگر پذير تبديل خواهد کرد که
اين امر با ورود سرمايه هاي فراوان و اجراي پروژه هاي عظيم و اشتغالزايي در
زمينه هاي مختلف رابطه مستقيمي خواهد داشت اما متاسفانه ميراث فرهنگي
دزفول از چنين شانسي بهره نبرده است.