بزرگنمايي:

پیام خوزستان - اهواز- طرح 550 هزارهکتاری خوزستان و ایلام که از آن به عنوان بزرگترین طرح کشاورزی و ابر پروژه خاورمیانه در دهه‌های اخیر یاد می‌شود گامی مهم در تضمین امنیت غذایی کشور و افزایش محصولات راهبردی کشاورزی است که در دولت تدبیر و امید با تخصیص 1.5میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی شتاب گرفت.

این طرح بزرگ ملی در سفر اسفند 1375 رهبر معظم انقلاب به خوزستان به تصویب رسید ولی حرکت اصلی برای اجرای این طرح بزرگ و زیربنایی که دارای آثار اجتماعی ، فرهنگی و امنیتی است هم زمان با روی کارآمدن دولت تدبیر و امید در دی 1392 و در جریان نخستین سفر استانی حجت الاسلام دکتر حسن روحانی رییس جمهوری به خوزستان کلید خورد.
اهمیت اجرای این طرح کشاورزی از آن جهت مهم و راهبردی تلقی و ارزیایی می‌شود که سنگ بنای آن در2 استان مرزی خوزستان و ایلام که بیشترین صدمه را در جریان جنگ تحمیلی متحمل شدند گذاشته شد.
اجرای این طرح در مناطق مرزی خوزستان و ایلام علاوه بر افزایش سه برابری تولیدات محصولات کشاورزی ، به تثبیت جمعیت ساکنان همجوار مرز ، جلوگیری مهاجرت روستاییان به شهرها و ارتقای امنیت مناطق مرزی منجر شده است.
اجرای گام نخست طرح550هزارهکتاری
گام نخست طرح 550هزار هکتاری خوزستان و ایلام که 500 هزار آن در خوزستان و 50 هزار هکتارآن در مناطق جنوبی و مرزی ایلام تعریف شد در دی 1392 با تخصیص اعتباری بالغ بر 1.5 میلیارد دلار شتاب بیشتری گرفت.
مدیرعامل موسسه جهاد نصر که مجری طرح 550هزار هکتاری است در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: گام نخست این طرح در سطح 295هزار هکتار شامل نوسازی ، تجهیز ، زهکشی و آبیاری نوین اجرا و در سال 1397 با حضور اسحاق جهانگیری معاول اول رییس جمهوری به طور رسمی افتتاح شد.
محمد جواد صالحی نژاد در تبیین ابعاد این ابرپروژه ملی می‌گوید:خوزستان و ایلام 2 استان مرزی کشور در طول هشت سال دفاع مقدس در خط مقدم نبرد با دشمن متجاوز ، برگ های زرینی از ایثار در تاریخ کشور به نام خود ثبت کردند ، اما با وجود همه رشادت ها و فداکاری ها، این 2 استان در شمار محروم‌ترین استان های کشور قرار داشتند.همین محرومیت سبب شد تا رهبر معظم انقلاب در سال 1375 در سفر به خوزستان با نگاه ویژه به این استان، دستور اجرای یکی از بزرگترین طرح های کشاورزی کشور و به گفته دیگر بزرگترین طرح کشاورزی خاورمیانه را صادر کنند طرحی که اجرای گام نخست آن توانسته است باعث دگرگونی شگرفی در کشاورزی نه تنها خوزستان و ایلام که در کشور شود.
وی می‌گوید: طرحی که گام نخست آن در 295 هزار هکتار اجرا شد و برکات آن اکنون در نقاطی از خوزستان و ایلام که زیرپوشش این طرح قرار گرفته به خوبی محسوس است. با اجرای گام نخست این طرح ، روستاییان نه تنها روستاها را ترک نکرده بلکه بسیاری از آنها با مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها بازگشتند.
صالحی نژاد با اشاره به رضایت ساکنان مناطقی که این طرح در آنجا اجرا شده افزود:کسانی که طعم آبادانی و توسعه را چشیده‌اند اجرای گام دوم این طرح در سطح 255 هزار هکتار را مطالبه می‌کنند.
معرفی طرح
طرح احیای 550 هزار هکتار زمین کشاورزی خوزستان و ایلام در سال 1376 از سوی وزرای امور اقتصاد دارایی ، نیرو ، جهادسازندگی ، کشاورزی و رییس سازمان برنامه و بودجه با محورهای "توان توسعه کشاورزی خوزستان و برنامه‌های دستیابی به آن" به محضر رهبر معظم انقلاب تقدیم شد.
خدمات مهندسی و زیربنایی ، آماده کردن زمین و راه دسترسی و توسعه باغات"، "تحقیقات و مطالعات"،" سازماندهی نظام بهره‌برداری و نظام اجرایی"،" صنایع تبدیلی و تکمیلی"،" مکانیزاسیون کشاورزی ، خدمات ، نهاده‌ها و اصلاح دیمزارها"،" دامداری ، دامپروری و آبزیان" و " احیای منابع طبیعی و آبخیزداری" از مهم‌ترین سرفصل های این طرح بود که اجرای آن در دستور کار قرار گرفت.
در سال 1389 موسسه جهاد نصر به عنوان مجری طرح احیای 550 هزار هکتاری دشت‌های خوزستان (حدود 500 هزار هکتار) و ایلام (حدود 50 هزار هکتار) تعیین شد.
رونق کشاورزی در عرصه‌هایی به وسعت 295 هزار هکتار
در گام نخست این طرح ، عرصه هایی به وسعت 295هزار هکتار از زمین‌های خوزستان و ایلام زیرکشت رفته و جان دوباره‌ای به اقتصاد محلی و منطقه‌ای این 2 استان بخشیده است.
مدیرعامل موسسه جهاد نصر درباره میزان اعتبارات تخصیص یافته به این طرح و زمان آغاز عملیات اجرایی گام نخست طرح گفت:پس از نخستین سفر استانی دولت یازدهم در سال 92 به خوزستان، 1.5 میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی با موافقت رهبر معظم انقلاب به اجرای گام نخست این طرح تخصیص یافت و عملیات اجرایی طرح شامل احداث شبکه های فرعی آبیاری و زهکشی، اجرای زهکشی زیرزمینی و تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی شروع شد.
صالحی نژاد افزود: در سال شروع طرح حدود 500 هزار هکتار از زمین‌های دارای شبکه اصلی در دست اجرا قرار گرفت که از این میزان 200 هزار هکتار آن دارای شبکه فرعی بود. با احداث و بهره‌برداری شبکه‌ها در گام نخست طرح ، امکان استفاده مناسب از سرمایه‌گذاری بالادستی فراهم شد.
آثار و پیامدهای مثبت اقتصادی اجرای طرح 550 هزار هکتاری
تقویت امنیت غذایی کشور، ارتقای بهره وری و توسعه پایدار منابع آب و خاک، امکان ایجاد قطب کشاورزی با اجرای کشاورزی پیشرفته از طریق حمایت از تشکل های بهره بردار مردم نهاد ،استفاده از سرمایه گذاری انجام شده در بالادست شبکه‌های فرعی آبیاری ، ایجاد اشتغال پایدار در سطح منطقه بطور مستقیم و غیرمستقیم ، افزایش 9.5 میلیون تن محصولات کشاورزی، ایجاد بستر مناسب برای توسعه صنایع تبدیلی موادغذایی از جمله احداث کارخانه های تولید شکر با توسعه چغندرقند در محدوده طرح به منظور حذف واردات شکر به کشور از مهمترین پیامدهای و آثار مثبت اجرای این طرح بزرگ ملی است.
عملیات اجرایی گام نخست در نگاه اول
پیشرفت فیزیکی عملیات اجرایی از سال 1387 تا سال 1397 در این بازه زمانی، 295 هزار هکتار شبکه فرعی آبیاری، 183 هزار هکتار زهکشی زیرزمینی و 200 هزار هکتار تجهیز و نوسازی زمین شامل تسطیح اساسی، قطعه بندی و هندسی سازی و یکپارچه‌سازی زمین اجرا شد.
اجرای 23 هزار و 100 کیلومتر شبکه آبیاری ، احداث 165 ایستگاه پمپاژ شبکه آبیاری ، نصب و راه‌اندازی 53 دستگاه ماشین آبیاری سنتر پیوت، احداث 104 ایستگاه فیلتراسیون شبکه آبیاری ، اجرای چهار هزار و 900 کیلومتر جاده سرویس شبکه فرعی آبیاری ، احداث 40 هزار سازه شبکه آبیاری ، اجرای 10 ایستگاه پمپاژ شبکه زهکشی، اجرای چهار هزار کیلومتر زهکش رو باز ، اجرای چهارهزار کیلومتر جاده سرویس زهکشی، احداث 6 هزار و 700 سازه زهکش روباز، اجرای 800 کیلومتر لوله‌گذاری لترال برای اجرای عملیات زهکش زیرزمینی ، اجرای یک هزار کیلومتر زهکش جمع کننده (لوله‌ای) احداث 52 هزار کیلومتر سازه مربوط به عملیات زهکشی زیرزمینی ، 138 میلیون متر مکعب حجم عملیات خاکی تسطیح زمین، احداث پنج هزار کیلومتر جاده دسترسی مزارع ، اجرای 700 کیلومتر شبکه توزیع آب درون مزارع در وسعت سه هزار و 300 هکتار در مناطق آبادان و خرمشهر از مهمترین بخش های طرح عظیم گام نخست طرح 550هزارهکتاری است.
چگونگی اجرای گام نخست طرح
گام نخست این طرح بزرگ ملی در قالب بیش از 225 پروژه و با مشارکت بالغ بر 121 شرکت پیمانکاری، 33 شرکت تامین کننده، 40 شرکت مشاور و متوسط هفت هزار و 850 نفر نیروی انسانی در سال اجرایی شده است. همچنین به طور متوسط حدود 550 دستگاه ماشین آلات تخصصی (اسکریپر و ترنچر) و در حدود سه هزار و 700 دستگاه ماشین آلات سنگین و نیمه سنگین در پروژه‌ها مشغول فعالیت بوده‌اند.
پروژه های مربوط به گام نخست این طرح در20 شهرستان خوزستان و سه شهرستان استان ایلام اجرا شده است؛ شوش - دزفول - اندیمشک - شوشتر - دشت آزادگان - هویزه - حمیدیه - اهواز- باوی- شادگان - امیدیه -هندیجان- بهبهان- رامشیر- رامهرمز- خرمشهر- آبادان -ایذه - لالی و کارون در خوزستان و سه شهرستان دهلران ، مهران و چرداول در استان ایلام بوده‌اند.
نتایج و دستاوردهای طرح
اجرای گام نخست طرح 550هزار هکتاری سبب افزایش میزان تولید محصولات کشاورزی (به دلیل بهینه سازی مصرف آب و اصلاح خاک) و نیز افزایش توان اقتصادی و درآمد پایدار برای کشاورزان و مردم منطقه شده و تثبیت جمعیت، اشتغال‌زایی، جلوگیری از مهاجرت و حفظ امنیت مرزها را فراهم آورده است.
اشتغال در دوره اجرا به طور متوسط هفت هزار و 850 نفر ، ایجاد اشتغال مستقیم در زمان بهره‌برداری حدود 79هزار نفر ، ایجاد اشتغال غیرمستقیم در زمان بهره‌برداری حدود 82هزارنفر ، به کارگیری 121 شرکت پیمانکاری، 40 شرکت مهندسی مشاور و فعالیت 33 شرکت تولید کننده و تامین کننده کالا و تجهیزات از دیگر ابعاد این طرح بوده است.
افزایش بهره‌وری در استفاده از آب کشاورزی و حفاظت از منابع آبی و خاک
افزایش بهره‌وری در استفاده از آب کشاورزی با اجرای روش‌های نوین آبیاری یکی از مهمترین پیامدهای این طرح است. بر اساس اطلاعات ارایه شده از سوی معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، پس از بهره‌برداری کامل از طرح، کاهش مصرف آب حداقل به میزان متوسط سه هزار متر مکعب در هر هکتار با احداث شبکه آبیاری و زهکشی و تجهیز و نوسازی زمین ایجاد خواهد شد. همچنین راندمان مصرف آب از 35 درصد (پیش از اجرای طرح) به طور متوسط به 60 درصد رسیده که در مجموع حدود 885 میلیون متر مکعب در سال صرفه جویی به همراه داشته است.
تامین امنیت غذایی و رشد و رونق اقتصادی در بخش کشاورزی
مدیرعامل موسسه جهاد نصر افزایش تولید محصولات کشاورزی، رونق اقتصادی در بخش کشاورزی و افزایش درآمد کشاورزان را از مهمترین دستاوردهای ناشی از اجرای گام نخست طرح بیان کرد و گفت: در سال شروع طرح (1387) در محدوده اجرایی گام نخست ، میزان تولیدات کشاورزی حدود 1.7 میلیون تن بود که این میزان در سال زراعی 97-96 (محدوده 250 هزار هکتار از زمین‌های مورد بهره‌برداری) به حدود 5.2 میلیون تن رسید که افزایش 5/3 میلیون تنی را نسبت به سال پایه نشان می‌دهد. بخشی از این افزایش تولید به واسطه عملیات تجهیز و نوسازی، آبشویی و اصلاح خاک است که به مرور زیرکشت محصولات کشاورزی قرار گرفته‌اند و با توجه به افزایش سطح زیر کشت در سال زراعی 99-98 به حدود 280 هزار هکتار رسید و با ارتقای روند کیفی زمین‌ها ، تولید محصولات کشاورزی افزایش یافت.
صالحی نژاد افزود : افزایش تولید ناشی از اجرای گام نخست طرح در شرایط توسعه و در افق 1404 در قالب کشت محصولات گندم، جو، ذرت، دانه ای، شلتوک، حبوبات، دانه‌های روغنی، سبزی و صیفی، چغندر قند، نباتات علوفه‌ای و باغات با تامین برخی الزامات نظیر رفع مشکلات شبکه‌های اصلی آبیاری و زهکشی در محدوده طرح (به ویژه زهکش‌های اصلی)، انجام عملیات آبشویی زمین و اصلاح خاک، ارتقای ضریب مکانیزاسیون، ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی از جمله کارخانه قند از طریق سرمایه گذاری بخش خصوصی ، تامین اعتبارات و تسهیلات دولتی و بانکی و بازاریابی داخلی و خارجی میسر خواهد بود.
طرح 550هزار هکتاری انقلاب کشاورزی در خوزستان
معاون اول رییس جمهوری در سفر اخیرخود به خوزستان با اشاره به آثار بی نظیر گام نخست طرح 550هزار هکتاری خوزستان و ایلام گفت: طرحی که تا سال 1392 پیش از شروع دولت تدبیروامید تنها بخشی از زیرساخت‌های آن در سطح 75هزار هکتار اجرایی شد در سال 1397 ، 295 هزارهکتار آن زیرکشت رفت.
اسحاق جهانگیری اجرای طرح 550 هزار هکتاری کشاورزی در استان‌های ایلام و خوزستان را بسیار پراهمیت توصیف کرد و به مدیران گفت: با افتخار نتایج این طرح را اعلام کنید، طرحی که با روی کار آمدن این دولت سرعت اجرای آن بیشتر شد و امروز 295 هزار هکتار از این زمین‌ها زیرکشت رفته است و دستور مطالعات فاز دوم این طرح در سطح 255هزار هکتار باقی مانده را نیز اعلام می‌کنم.
وی به بازدهی این طرح کشاورزی اشاره کرد و افزود: بازدهی این طرح بسیار بالا بوده به طوری که در این 2 سال میزان تولید محصولات کشاورزی از 1.7 میلیون تن به 5.2 میلیون تن رسیده است.
جهانگیری به بازدید از بخشی از این طرح و گفت و گو با مردم غرب خوزستان اشاره کرد و گفت:مردم بسیار خوشحال بودند و درخواستشان این بود که گام دوم نیز سریع‌تر آغاز شود، پیداست که این طرح کارگشا بوده و موجب جلب رضایت مردم شده است.
گام نخست طرح 550هزار هکتاری ظرفیت‌های کشاورزی خوزستان را نمایان کرد
وزیرجهادکشاورزی در نخستین روز از دهه فجر 99 در بازدید از بخش‌هایی از محدوده طرح 550هزار هکتاری در غرب خوزستان گفت:گام نخست این طرح ظرفیت های کشاورزی خوزستان را نمایان کرد و نشان داد که سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی خوزستان سودآور وکاملا اقتصادی است.
کاظم خاوازی افزود:گام نخست طرح نوسازی و تجهیز 550هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی خوزستان و ایلام در سطح 295 هزار هکتار موجب افزایش تولیدات کشاورزی از 1.7میلیون تن به 5.2 میلیون تن در این زمین‌ها شده که این نشان می‌دهداین طرح اقتصادی بوده و آثار مثبت اجتماعی نیز به دنبال داشته است.
وی بیان کرد:در2 سال گذشته یک میلیون تن برنج در خوزستان به ارزش یک میلیارد دلار در زمین‌های نوسازی شده طرح 550هزار هکتاری رهبرمعظم انقلاب تولید شده که این تولید اقتصادی ، کل سرمایه این طرح بازگشته است.
وزیر جهادکشاورزی با بیان اینکه در زمین‌های نوسازی شده طرح 550 هزار هکتاری رهبر معظم انقلاب هر سال 2 بار به صورت تناوبی کشت می‌شود گفت:مهمترین اثربخشی این طرح بزرگ ملی ، رضایت کشاورزان ، افزایش درآمد آنان، تنوع تولیدات کشاورزی و باغی و انگیره برای کار و فعالیت بیشتر در مناطق مرزی و روستایی است.
خاوازی ابراز امیدواری کرد گام دوم این طرح در سطح 255هزار هکتار در استان های خوزستان و ایلام با تخصیص اعتبار از منابع جدید مالی شروع شود.
در افق بلندمدت طرح 550 هزار هکتاری رهبر معظم انقلاب، تولیدات بخش کشاورزی خوزستان با 9 میلیون تن افزایش به 25میلیون تن در سال خواهد رسید.
برچسب‌ها
هویزه دشت آزادگان کشاورزی اراضی کشاورزی کاظم خاوازی