افسران و همافران چگونه به انقلاب پیوستند؟
مقالات
بزرگنمايي:
پیام خوزستان - «همافران نیروهای دیپلمه‌ای بودند که در سال‌های پایانی رژیم پهلوی و به منظور تشکیل کادر فنی پیشرفته برای نیروی هوایی با شرایط خاص و حقوق و مزایای قابل توجه و مکفی پذیرفته شده بودند. آنان بعد از استخدام و طی دوره‌های آموزشی در ایران و نیز امریکا و گذشت مدتی از تعهداتشان، دیگر قادر به خدمت در نیروی هوایی نبودند؛ چراکه با وجود مستشاران نظامی امریکایی که انجام کوچک‌ترین کارها را از همافران و کارکنان تخصصی نیروی هوایی دریغ کرده و از تخصص آنها هیچ استفاده‌ای نمی‌کردند، انگیزه‌ای برای خدمت در نیروی هوایی نداشتند که این تبعیض آشکار باعث ایجاد نارضایتی نزد همافران شده بود. آنان با توجه به ارتباطاتی که با مراکز آموزشی از جمله دانشگاه‌ها داشتند، در جریان انقلاب قرار گرفته بودند و نارضایتی‌های‌شان از حضور مستشاران امریکایی، عدم توجه به تخصص و تبعیض در ارتش نیز مزید بر علت شده بود. به این خاطر بود که سران وقت ارتش بویژه، نیروی هوایی از آنان هراسان بودند.
همافران از آغاز شدت‌گرفتن سیر انقلاب اسلامی، تحرکاتی کرده بودند و نارضایتی آنان و نیز همدلی‌های‌شان با انقلابیون مشهود بود. آنان از پاییز 1357، در پایگاه‌های خود، علیه رژیم پهلوی تظاهرات و راهپیمایی کرده و نسبت به عملکرد رژیم پهلوی اعتراض می‌کردند. در دی 1357، چند تظاهرات گسترده توسط آنان صورت گرفت و اخبار این تظاهرات بلافاصله در مطبوعات انعکاس پیدا کرد ولی ستاد بزرگ ارتشتاران، همواره آن تظاهرات را تکذیب و اعلام می‌کرد که چنین تظاهراتی صورت نگرفته است. با وجود این تکذیب‌ها تظاهرات و راهپیمایی‌ها همچنان تداوم داشت.
این تظاهرات باعث شد تا ستاد بزرگ ارتشداران با اعزام هیأت‌هایی موضوع را بررسی کند.
هیأت‌های اعزامی، پس از بازرسی از پایگاه‌ها وجود اعتراضات را تأیید کردند و متعاقب آن، تعدادی بازداشت یا به پایگاه‌های دیگر تبعید شدند؛ از جمله 450 نفر از پایگاه شاهرخی همدان به تبریز منتقل شدند و تعدادی نیز از پایگاه‌های اصفهان و شیراز به خاش تبعید شدند. این اقدامات نیز موجب تحریک دیگر پایگاه‌ها شد. در سی‌ام دی ماه، پایگاه نیروی هوایی بندرعباس شاهد راهپیمایی گسترده‌ای بود. پرسنل نیروی هوایی که به نشانه همبستگی با کارکنان پایگاه‌های شاهرخی همدان، وحدتی و … تظاهرات کرده بودند، قطعنامه‌ای را در هفت بند صادر کردند که در آن تصریح شده بود:
1- کارکنان پایگاه هوایی بندرعباس با ملت ایران و کارکنان شاهرخی همدان و وحدتی اعلام همبستگی می‌کنند.
2- از دستورات علیه مردم و به نفع دستگاه طاغوت حمایت نمی‌کنیم.
3- احتیاجی به مستشاران نظامی امریکا نداریم.
4- زیر بار کودتای نظامی نمی‌رویم.
5- هر فرماندهی که قصد کودتای نظامی داشته باشد، اول خودش و بعد طرفدارانش کشته خواهند شد.
6- مستشاران امریکایی باید از پایگاه هوایی بندرعباس اخراج شوند.
7- مأموران ساواک هر چه زودتر باید از پایگاه هوایی بندرعباس تخلیه شوند.
این قطعنامه، نگرانی بیش از پیش عوامل رژیم پهلوی را برانگیخت. ژنرال هایزر که آن روزها سران نیروهای نظامی را در کمیته‌ای موسوم به کمیته بحران جمع کرده بود، در این زمینه می‌گوید: خیلی بعید به نظر می‌رسید که تمام این مشکلات و مسائل داشت در نیروی هوایی اتفاق می‌افتاد؛ درست در جایی که ما کمترین انتظار را داشتیم، زیرا آنها تحصیلکرده امریکا و نیز تحصیلکرده‌ترین بخش بودند.
این تظاهرات هر روز شدت پیدا می‌کرد و چون آنان در حساس‌ترین بخش نیروی‌هوایی – تعمیر و تجهیز ادوات – بودند، هراس عوامل رژیم از اقدامات آنان بیشتر بود. تیمسار ربیعی در این زمینه در کمیته بحران قول داد که افراد مظنون را از پایگاه‌ها تخلیه خواهد کرد ولی این امر به نظر هایزر «قمار خطرناکی بود؛ چرا که اقدام تنبیهی، علیه چند تن می‌توانست به همبستگی آنان و شورش همگی آنان بینجامد» ولی عوامل نظامی بر اساس گزارش ربیعی، پایگاه‌های اصفهان، بوشهر، پایگاه سوم و تهران را گرفتند و تعدادی از کارکنان آن پایگاه‌ها را به تهران آوردند که این امر باعث بروز شایعاتی در کشور شد. روزنامه‌ها و جراید خبر دادند که تعداد زیادی از کارکنان نیروی هوایی تیرباران شدند و این امر بر تشدید همبستگی آنان افزود. ژنرال قره‌باغی – رئیس وقت ستاد بزرگ ارتشتاران – مجبور شد در این زمینه، گفت‌وگویی مطبوعاتی ترتیب دهد و آن را تکذیب کند.
بدین ترتیب پرسنل هوایی همچنان به فعالیت‌های اعتراضی خودشان تداوم می‌دادند. در چهارم بهمن ماه 1357، چندهزار نفر از افسران، همافران و درجه‌داران نیروی هوایی همراه گروه‌های دیگر از مردم به منزل آیت‌الله طالقانی رفتند و حمایت خود را از امام خمینی(ره) اعلام کردند. آنان در حالی که فریاد می‌کشیدند: «ما پرسنل هوایی هستیم – ما منتظر خمینی هستیم» وارد خیابان شاهرضا شده و وقتی با حمله نظامیان مواجه شدند، به صورت منظم روی زمین نشستند و عوامل نظامی مجبور شدند راه را برای عبور آنان باز کنند. آنان در حالی که لباس فرم نیروی هوایی بر تن داشتند، قطعنامه‌ای را در شش ماده قرائت کردند و در آن، حمایت خود را از امام خمینی(ره) اعلام کردند.
در این تظاهرات، نمایندگانی انتخاب شدند و برای دیدار با آیت‌الله طالقانی به منزل وی رفتند. آنان همچنین در قطعنامه خود و نیز شعارهای خودشان، ضمن جدایی از «ارتش طاغوت»، «پیوستگی خود را به ملت» اعلام کردند و با تکرار شعار «به فرمان خمینی، نظامیان ملی، از طاغوت گسستیم، به ملت پیوستیم» هدف خود از این تظاهرات را اعلام کردند.
همزمان در بوشهر نیز عده زیادی از افسران، درجه‌داران و همافران نیروی هوایی در تظاهراتی آرام شرکت کردند و با صدور اطلاعیه‌ای، ضمن اعلام همبستگی با ملت، مخالفت خود را با رژیم پهلوی اعلام کردند. همافران پایگاه هشتم شکاری اصفهان نیز در هفتم بهمن‌ماه، با برگزاری تظاهرات، بیانیه‌ای را صادر کردند که طی آن، ضمن اعلام همبستگی با ملت ایران و «رهبر سیاسی و مذهبی عالم تشیع» – امام خمینی(ره) – خواستار برقراری حکومت کامل اسلامی و خروج مستشاران امریکایی از کشور شده بودند. این تظاهرات تأثیر خود را بر بدنه ارتش گذاشته بود؛ چرا که گروه‌هایی از ارتشیان با صدور اعلامیه‌هایی، ضمن حمایت خود از همافران، درجه‌داران و افسران نیروی هوایی، پیوستن خود به ملت را اعلام می‌کردند. از جمله آن گروه‌ها، افسران و درجه‌داران تیپ 22 نوهد (نیروهای ویژه هوابرد) بودند که اعلامیه‌ای در این زمینه صادر کردند و به این گونه، همبستگی خود را با انقلاب اسلامی اعلام کردند. روز نوزدهم بهمن ماه، اوج فعالیت‌های انقلابی پرسنل نیروی هوایی بود.
در آن روز، ساعت 10 صبح، صدها تن از پرسنل نظامی نیروی هوایی و زمینی ارتش در حالی که به لباس و یونیفرم نظامی ملبس بودند، به مدرسه رفاه رفتند و با امام دیدار کردند. در این دیدار، مراسم ابراز وفاداری به امام به صورت رژه نظامی انجام گرفت. نیروها در حالی که تصاویری از امام در دست داشتند و پلاکاردهایی با مضامین حمایت از امام حمل می‌کردند، شعار می‌دادند: «ما قطره‌ای از ارتش تو هستیم خمینی» بدین ترتیب با امام پیمان وفاداری بستند. عکاس‌هایی که در صحنه حضور داشتند، تصاویری از این صحنه تهیه کردند و بلافاصله فردای آن روز، عکس‌های حضور پرسنل نظامی در حضور امام با لباس و یونیفرم نظامی در روزنامه‌ها منتشر شد. بلافاصله بعد از انتشار آن عکس‌ها، ارتش به تکذیب آن پرداخت و آن را جعلی و مونتاژ شده نامید.
سپس ارتش طی اعلامیه‌ای اعلام کرد:
«عکس، مونتاژ شده و غیر واقعی بودن آن برای هر کسی که به اصول اولیه عکاسی و مونتاژ آشنایی داشته معلوم است و مقاصد شوم تفرقه‌اندازان و آنهایی که می‌خواهند در صفوف به هم پیوسته و مستحکم ارتش رخنه کرده و از این راه به آرمان‌ها و آرزوهای خود برسند، کاملاً آشکار است. ستاد بزرگ ارتشتاران با جلب توجه هم‌میهنان عزیز به این گونه اعمال ناجوانمردانه، دست‌اندرکاران را به اتهام جعل و نشر اکاذیب به منظور تحریک و اهانت به مقام ارتش که مبرا از دخالت در امور سیاسی است، برابر مقررات قانون و کیفر ارتش تحت تعقیب قرار خواهند داد.»
این در حالی است که هیچ‌گونه تردیدی در واقعی بودن این عکس وجود نداشت.
پس از اتمام رژه، قطعنامه پرسنل نیروی هوایی توسط یکی از نظامیان قرائت شد. حضرت امام به این قطعنامه گوش فرا دادند. در این قطعنامه آمده بود:
«1- تا آخرین قطره خون در راه آزادی و استقرار جمهوری عدل اسلامی به مبارزه ادامه داده، همواره گوش به فرمان مجاهد کبیرمان امام خمینی بوده و هر گونه وظیفه محوله از سوی رهبرمان را با جان و دل انجام خواهیم داد.
2- دولت بختیار و نمایندگان مجلسین را غیر قانونی و غاصب حقوق ملت ایران می‌دانیم…
3- انتصاب شایسته شخصیت بارز سیاسی – دینی کشور – مهندس مهدی بازرگان – را به نخست‌وزیری انقلاب از جان و دل پذیرا شده و اطاعت از دستور دولت قانونی ایشان را وظیفه خود می‌دانیم.
4- وجود اشخاص متعفن ضد خلقی امریکا از قبیل ژنرال هایزر، یعنی ارتش حامی بختیار و سولیوان و دیگر حامیان بختیار را محکوم می‌کنیم.
5- از کلیه فرماندهان و پرسنل ارتش می‌خواهیم به صفوف ملت بپیوندند.
6- ما پرسنل نیروی هوایی از کلیه ملت مبارز ایران [که] با اراده آهنین خود از ادامه بازداشت عده‌ای از برادران دستگیر شده ما جلوگیری نمودند، سپاسگزاری می‌کنیم و امید داریم دیگر افسران مبارز، مسلمان و متعهد نیز به زودی آزاد گردند…
برقرار باد حکومت عدل اسلامی»
پس از پایان این دیدار و ابراز احساسات و نیز ادای احترام کارکنان نیروی هوایی نسبت به امام، آنان از مدرسه رفاه و علوی بیرون رفتند و به خیل تظاهرکنندگان پیوستند. این موضوع انعکاس گسترده‌ای میان عوامل رژیم پهلوی داشت و آنان را سخت به تکاپو انداخت.
هنوز چند ساعتی از دیدار پرسنل نیروی هوایی پایگاه‌های تهران با امام نگذشته بود که پرسنل و همافران نیروی هوایی اصفهان نیز به دیدار امام شتافتند و با معظم‌له دیدار کردند. در این دیدار که ساعت پانزده و پانزده دقیقه بعدازظهر در مدرسه علوی صورت گرفت، ابتدا همافران و افسران پایگاه‌های نیروی هوایی اصفهان سرودی را قرائت کردند و سپس پیامی را به حضور امام ارائه دادند و امام را از انتقال سی فروند هواپیمای فانتوم به عربستان سعودی و اسرائیل آگاه کردند و سپس تقاضا کردند که با توجهات امام خمینی(ره)، هر چه زودتر موجبات آزادی پرسنل هوایی که در جریان ممانعت از انتقال هواپیماها یا اعتراضات‌شان علیه رژیم پهلوی دستگیر شده‌اند، فراهم شود
لینک کوتاه:
https://www.payamekhuzestan.ir/Fa/News/249662/