بزرگنمايي:

پیام خوزستان - ایسنا / پالایشگاهی که دولت قبل آماده بود به‌خاطر زیان‌ده بودنش به‌صورت رایگان واگذار شود، امروز و در دولت سیزدهم به سوددهی رسیده است؛ سودی که نه تنها جنبه اقتصادی برای کشور داشت بلکه دست ناترازی بنزین را هم گرفت و موجب شد ایام پرمصرف بدون مشکل سپری شود.
سیاست دولت سیزدهم در حوزه سوخت بر مدار افزایش ظرفیت تولید بنزین در پالایشگاه‌های موجود و نیز احداث یا بهره برداری از پالایشگاه‌های فراسرزمینی به همراه مدیریت مصرف سوخت چرخید و دولت با تدوین چند سناریو توانست کم‌کاری‌های گذشته را تا حد زیادی جبران کند.
به اعتقاد تحلیلگران، رویکرد دولت دوازدهم نسبت به ساخت پالایشگاه چندان مناسب نبود، شاید بتوان بخش عمده‌ای از شرایط ناترازی سوخت در کشور را به همان زمان نسبت داد، در آن زمان بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت ساخت پالایشگاه را یک کار غیر اقتصادی و حتی کثیف قلمداد می‌کرد، هرچند آن موقع هم کارشناسان نسبت به ضرورت ساخت پالایشگاه هشدار داده بودند اما زنگنه اخیرا با تکرار همان ادبیات در نهمین کنگره راهبردی نفت و نیرو گفته است که: «بنده هیچ دلیل اقتصادی و فنی قابل قبول برای الزام ساخت پالایشگاه برای جلوگیری از صادرات نفت خام درنیافته ام، در 50 سال اخیر هیچ کشوری در حوزه پالایشی و پتروشیمی سرمایه گذاری نکرده زیرا توجیه اقتصادی کم است».
این صحبت‌ها در واقعیت به گونه دیگری است؛ کشور چین نمونه نقض این تفکر است، این کشور با واردات 11.4 میلیون بشکه در روز نفت خام و پالایش بیش از 17 میلیون بشکه در حوزه توسعه زنجیره ارزش نفت خام اقداماتی را انجام داده است و طی سال‌های 2019 تا 2023 با سرمایه‌گذاری بیش از 58 میلیارد دلاری برای ساخت پالایشگاه، حدود 2.4 میلیون بشکه در روز به ظرفیت پالایشی خود افزوده است و قصد دارد تا 2025 ظرفیت پالایشی خود را به 20 میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
همچنین در حال حاضر پنج پروژه بزرگ پایین دستی در خاورمیانه از جمله پالایشگاه جدید الزور، پالایشگاه‌های راس تنوره و ریاض آرامکو، پروژه انعطاف پذیری نفت ادنوک، برنامه مدرن سازی باپکو (BAPCO) و مجتمع پالایش و پتروشیمی دقم در جریان است.
پالایشگاهی که از زیان به سود رسید
این روزها اما با سوددهی پالایشگاه آبادان، پالایشگاهی که قصد داشتند آن را رایگان واگذار کنند، بار دیگر از رویکرد اشتباه قبلی پرده برداشته شد، آنطور که جواد اوجی روز گذشته در نشست هیأت دولت اعلام کرد که در سال 1394 وزیر نفت وقت با اعلام زیان‌ده بودن این پالایشگاه گفته بود، دولت حاضر است آن را رایگان واگذار کند، با اقداماتی که در دولت مردمی با تکیه بر توان سازندگان، متخصصان و پیمانکاران داخلی و به بهره‌برداری رساندن فاز دوم این پالایشگاه انجام شد، پالایشگاه آبادان امروز یکی از سود ده‌ترین واحدهای تولیدی است که سال گذشته 12 همت سودآوری داشته است.
وی با اشاره به رسیدن تولید بنزین در این پالایشگاه از 8 میلیون لیتر در روز در ابتدای دولت مردمی به 15 میلیون لیتر، تولید گازوئیل از روزانه 15 میلیون لیتر به 19 میلیون لیتر و کسب رتبه نخست صادرات در بورس کالا و انرژی در سال گذشته گفت: تا 2 ماه آینده واحد هیدروکراکر این پالایشگاه نیز به بهره‌برداری خواهد رسید و مابه‌ازای ارزی تولید گازوئیل یورو 5 آن 3 میلیون یورو دیگر افزایش خواهد یافت.
تلاش برای تحریف واقعیت
اما این صحبت‌ها ظاهرا چندان به مذاق سینه‌چاکان وزیر پیشین خوش نیامده و سعی کردند با اعلام برخی اخبار جعلی این موضوع را تحریف کنند اما واقعیت این است که سوددهی پالایشگاه آبادان در سال 1399 طبق صورت نهایی تأییده شده حسابرسی پالایشگاه مبلغ 413 میلیارد تومان معادل 4 دهم همت بوده که با احتساب نرخ تسعیر، حدود 16 تا 17 میلیون دلار می‌شود. بنابراین مدارک گمراه‌کننده منتشر شده در برخی پایگاه‌های خبری یا اکانت های شبکه های اجتماعی، پیش‌نویس اولیه بوده است.
براساس همین اسناد مالی، در سال 1398 مبلغ 3.9 همت ضرر متوجه پالایشگاه آبادان شده است که با توجه به نرخ تسعیر همان زمان (4200 تومان) مبلغی حدود 930 میلیون دلار زیان را نشان می‌دهد. در سال 1400 و با روی کار آمدن دولت سیزدهم، سوددهی این مجتمع پالایشی به 10.6 همت معادل 425 میلیون دلار رسیده است که نشان‌دهنده تحول در این پالایشگاه در دو سال اخیر بوده است.
این روند سوددهی همچنان ادامه داشت تا جایی که در سال 1402 به مبلغ 12 همت به‌عنوان حداقل سود رسید که با احتساب نرخ تسعیر سال گذشته مبلغی معادل 317 میلیون دلار سوددهی را نشان می‌دهد؛ بنابراین باید گفت بعضی اطلاعات منتشر شده کاملا خلاف واقعیت است و با حذف مستندات واقعی منتشر شده است.
پروژه ملی و بزرگ فاز 2 که از سال 1396 آغاز شده بود و قرار بود ظرف سه سال و نیم به بهره‌برداری برسد، پس از چهار سال و درحالی‌ که تنها 55 درصد پیشرفت فیزیکی داشت و سررسید اقساط منابع مالی آن فرارسیده بود، تحویل دولت سیزدهم شد. به همین دلیل به‌اجبار به دلیل سررسید شدن اقساط، در سال 1400 دو قسط اول و دوم از اصل منابع پرداخت شد که ضرر بزرگی به شمار می‌آمد.
دولت سیزدهم با عزم و جدیتی که برای تکمیل این پروژه نشان داد، در مدت‌زمانی کمتر از 14 ماه این پروژه را با ثبت رکوردی بی‌نظیر به مرز 90 درصد پیشرفت رساند و نخستین واحد 210 هزار بشکه‌ای را در روز پایانی سال 1401 با حضور رئیس‌جمهوری به بهره‌برداری رسید که سبب تحولی بزرگ در پالایشگاه شد.
اما این پروژه شاید دلیل اصلی جهش سود پالایشی پالایشگاه نبود و درواقع افزایش ظرفیت محقق‌شده، با طرحی ابتکاری با استفاده از امکانات موجود اجرایی شد و ظرفیت این پالایشگاه که قرار بود پس از راه‌اندازی فاز 2 به 360 هزار بشکه محدود شود، تا 422 هزار بشکه در سال 1402 افزایش یافت و مقدار تولید بنزین و نفت‌گاز را به مقدار قابل‌ توجهی در سال 1402 رسید.
رفع ناترازی با تولید روزانه 15 میلیون لیتر بنزین
حکیم قیم - مدیرعامل شرکت پالایش نفت آبادان درباره حجم تولید محصولات اصلی این پالایشگاه با افزایش ظرفیت پالایشی این مجتمع گفت: مقدار تولید بنزین پالایشگاه آبادان در زمان آغاز به کار دولت سیزدهم، 8.8 میلیون لیتر بود که در انتهای سال 1402، این عدد با ثبت رقم میانگین 15 میلیون لیتر در روز، تولید بنزین را در این پالایشگاه به دو برابر رساند و سبب شد نقشی بسزا در کاهش ناترازی انرژی کشور داشته باشیم.
به گفته وی در نفت‌گاز نیز با طرح ابتکاری وزارت نفت در فصل سرما که نیاز وافر به گاز طبیعی داشتیم، مازوت را با نفت‌گاز جایگزین کردیم. نزدیک به 3 میلیارد لیتر نفت‌گاز در نیروگاه‌های برقی ما در سال 1402 به مصرف رسید که 2 میلیارد لیتر آن را پالایشگاه آبادان از محل افزایش ظرفیت خود به انجام رسانده است و توانستیم بیش از دوسوم ناترازی انرژی در این بخش را از محل تولیدات پالایشگاه آبادان رفع کنیم که علاوه بر تأمین نیاز داخلی، باعث جلوگیری از خروج ارز و واردات سوخت به کشور شد. با تکمیل فاز 2 در ماه آینده، دوباره 3 تا 4 میلیون لیتر به تولید نفت‌گاز پالایشگاه آبادان افزوده شده و شاهد ناترازی در این بخش نباشیم.
پیش‌بینی رشد 20درصدی سوددهی پالایشگاه آبادان در سال 1403
قیم برنامه سال 1403 این پالایشگاه در سال 1403 را پالایش میانگین 480 هزار بشکه نفت خام در روز اعلام کرد و گفته است: پیش‌بینی می‌کنیم ظرفیت پالایشی واقعی امسال به روزانه 500 تا 520 هزار بشکه برسد و بتوانیم از همین محل، بودجه‌ تکمیل بخش دوم فاز دوم را نیز تأمین کنیم. در برنامه هفتم توسعه در نظر داریم با نوسازی واحدهای قدیمی با تکنولوژی داخلی، ضمن افزایش بهره‌وری واحدهای تقطیر و پالایشی، ظرفیت پالایشگاه را افزایش داده و نیازهای داخلی را تا حد امکان تأمین کنیم.
تولید روزانه 21 میلیون لیتر بنزین و 25 میلیون لیتر نفت‌گاز در پایان سال 1403
با توجه به افزایش ظرفیت پارسال، مقدار تولید نفت‌گاز حدود 19 میلیون لیتر در روز است که انتظار می‌رود طی دو ماه آینده این مقدار به 23 میلیون لیتر در روز و در پایان سال 1403 به 25 میلیون لیتر در روز برسد. در حوزه بنزین نیز در سال 1402 مقدار 15 تا 18 میلیون لیتر تولید بنزین صورت گرفت که این مقدار طی 50 روز نخست سال 1403 به بیش از 18 میلیون لیتر رسیده است و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال، این رقم به 20 تا 21 میلیون لیتر در روز برسد.
با این اوصاف پالایشگاهی که روزی امیدی به احیای آن نبود اکنون عملیات اجرایی بخش دوم فاز 2 طرح توسعه پالایشگاه آبادان، از چند هفته آینده آغاز می‌شود، سرمایه‌گذاری این پروژه معادل 2 میلیارد دلار است و ظرف 42 ماه اجرایی خواهد شد که نقش مهمی در افزایش اشتغال‌زایی و ایجاد ارزش افزوده در کشور خواهد داشت.
حرکت از مدار زیان به سمت سود و تعریف واقعی، نماد خودباوری ملی و «ما می‌توانیم» در پالایشگاه آبادان و به واسطه تدبیر دولت سیزدهم محقق شد، امید است با حرکت مستمر و رو به رشد این دولت در آینده شاهد رفع کامل ناترازی در حوزه سوخت باشیم.