چاپ

پیام خوزستان - سفر امام رضا(ع) به مرو بیشتر به نفع شیعیان بود تا عباسیان. با این سفر، چند مکتب شیعه در طوس و قم و شیراز و... شکل و این مذهب آرام آرام سراسر ایران را فرا گرفت.

به گزارش خبر فوری، داستان سفر امام رضا (ع) به مرو و پذیرش ولایت عهدی مأمون عباسی از آن داستان هایی است که در همان زمان نیز بسیار حاشیه ایجاد کرد و باعث شد برخی شیعیان ناآگاه نیز از امام(ع) روی گردان شده و حتی قصد جانشان را کنند. اما در پشت این اتفاق چه سری واقع است؟ بد نیست مروری تاریخی بر این قضیه داشته باشیم.
چرا مامون امام رضا (ع) را ولیعهد خود کرد؟
خلفای عباسی از زمان ابوالعباس سفاح (اولین خلیفه این خاندان) تا زمان هارون الرشید، سیاستی دوگانه در قبال ائمه اطهار پیش می گرفتند. آنها در عین اینکه خود را خونخواه ائمه می دانستند، به اهل بیت جسارت کرده و امامان را به زندان می انداخته و به شهادت می رساندند.
با آغاز خلافت عبدالله مامون، پسر هارون الرشید این رویه تغییر کرد. او که بعد از برادر کوچکترش، امین به خلافت رسیده بود از نظر بزرگان خاندان عباسی یک غاصب به حساب می آمد. او از مادری غیرعرب زاده شده و به امر پدرش ولیعهد برادر کوچکترش شده و به امارت خراسان رسیده بود. با این حال، با همراه کردن ایرانیان و برخی علویان با خود، علیه امین شورید و بعد از فتح بغداد، سر او را از تن جدا کرده و به مقام خلافت امارت اسلامی رسید.
از آنجا که عباسیان در ابتدا مامون را یک غاصب می دانستند، حاضر نبودند با او همراه شده و در رکابش شمشیر بزنند. این اتفاق باعث شد در بغداد، مدینه، مکه، کوفه و برخی بلاد دیگر شورش هایی علیه مامون شکل بگیرد. مامون برای استوار کردن خلافتش احتیاج به نوعی مشروعیت داشت. خاندان عباسی او را طرد کرده بودند و به همین علت، احتیاج داشت که حمایت برخی گروه های دیگر را کسب کند. او برای پر کردن این خلاء دو سیاست را پیش گرفت؛ او در گام نخست، به جذب ایرانیان پرداخت. او فضل بن سهل را که یک ایرانی سابقا زرتشتی بود به وزارت برگزید و طاهر بن حسین را نیز که یک ایرانی بود سپهسالار لشگر خود کرد. همچنین، انتخاب مرو به عنوان پایتخت یک گام دیگر توسط مامون بود که او را به ایرانیان نزدیک‌تر می کرد.
اما گام دوم مامون مهم تر بود. او سعی کرد شیعیان و علویان را نیز با خود متحد کند. او امام رضا(ع) را به مرو آورد، ابتدا پیشنهاد خلافت را به او داد و بعد از اینکه امام (ع) آن را نپذیرفت، پیشنهاد ولایت عهدی را به ایشان داد. امام هم به شرط اینکه در امور سیاسی و عزل و نصب حکام و احکام لشگری و اداری دخالت نکنند، این پیشنهاد را پذیرفتند.
چرا امام رضا (ع) ولایت عهدی مامون را پذیرفت؟
اما چرا امام رضا(ع) این پیشنهاد را پذیرفتند؟ شواهد تاریخی نشان می دهد که ایشان نه علاقه مند به قدرت بودند و نه می خواستند در سیاست دخالتی کنند، ایشان منتظر فرصتی برای گسترش مرام و مسلک شیعه بودند که مامون این فرصت را به ایشان داد. مقام ولایت عهدی باعث مصونیت و شهرت بیشتر امام(ع) در ایران شد. علویان که همواره از سختگیری خلفای اموی و عباسی می ترسیدند، حالا بدون ترس و به صورت علنی با شال و دستار سبز به کاخ مامون آمده و در مجلس امام رضا(ع) حاضر می شدند. امام بدون هراس، احادیث مختلفی نقل کرده و شاگردانشان این احادیث و معارف را ثبت می کردند.
همچنین، عدم دخالت امام در امور سیاسی، باعث افزایش محبوبیت ایشان شد چرا که هیچکس ظلم و خطای عباسیان را به پای امام نمی نوشت. به جز این، حمایت از فقرا و بدهکاران شهر باعث محبوبیت دو چندان ایشان و مسلک اهل بیت گردید.
در باب محبوبیت امام رضا (ع) همین بس که وقتی در یک سال مامون به ایشان پیشنهاد داد که نماز عید فطر را بخوانند، چنان جمعیتی در محل نماز جمع شد که مامون ترسید این جمعیت به کاخ حمله کرده و آنجا را تصرف کنند، این شد که خود به محل نماز رفت و نماز عید را خواند.
در نتیجه می توان گفت سفر امام رضا(ع) به مرو بیشتر به نفع شیعیان بود تا عباسیان. با این سفر، چند مکتب شیعه در طوس و قم و شیراز و ... شکل گرفت و این مذهب آرام آرام سراسر ایران را فراگرفت. این در حالی است که مأمون نتوانست شورش های بغداد را آرام کند و مجبور شد تغییر سیاست داده و اولا پایتخت را از مرو به بغداد منتقل کند و ثانیا، امام رضا (ع) را به شهادت برساند تا جلوی گسترش شیعه گری را در قلمرو خود بگیرد.